تاریخ انتشار : شنبه ۱۴ تیر ۱۳۹۳ زمان انتشار : ۰۸:۰۱

شهروندان- هادی حق‌شناس*:
«ضریب جینی»، نشانگر فاصله طبقاتی و نحوه توزیع درآمد است. زمانی که این شاخص رو به «صفر» حرکت کند، فاصله طبقاتی کاهش یافته؛ یعنی توزیع درآمد عادلانه‌تر شده است و هر چه به سمت «یک» متمایل شود، فاصله طبقاتی افزایش یافته به این معنی که توزیع درآمد ناعادلانه شده است.

در فاز نخست هدفمندی یارانه‌‌ها به هر نفر ماهانه ۴۵هزارتومان در قالب یارانه نقدی پرداخت شد. با این سیاست دولت وقت، تفاوت‌های تمام دهک‌های درآمدی که تا پیش از آذر سال ۸۹ (آغاز اجرای فاز اول هدفمندی یارانه‌ها) وجود داشت، باید مانند گذشته باقی می‌ماند اما این انتظار محقق نشد.

درواقع تورم ناشی از اجرای این قانون تفاوت معناداری در قدرت خرید مردم ایجاد کرد. از این رو زمانی که تورم ۱۰ واحد درصد به‌دلیل اجرای فاز اول هدفمندی یارانه‌ها افزایش یافت، دهک‌های پردرآمد قوی‌تر و دهک‌های کم‌درآمد ضعیف‌‌تر شدند. این موضوع همواره یکی از آثار پایدار تورم شناخته می‌شود.

آنهایی که متعلق به دهک‌های بالای درآمدی هستند، دارایی‌های بیشتری دارند که با وجود تورم هر روز بر ارزش آنها افزوده‌تر می‌شود؛ در حالی که دهک‌های کم‌درآمد به دلیل اینکه دارایی ندارند به پرداخت‌کننده هزینه تورم، تبدیل می‌شوند. در اقتصاد گفته می‌شود تورم مالیاتی است که دهک‌های کم‌درآمد می‌پردازند زیرا در زمان بروز تورم، هزینه خانوارهای پایین درآمدی همواره سیر صعودی دارد زیرا آنها دارای درآمدهای ثابت هستند و تورم، ارزش درآمد آنها را کاهش می‌دهد.

با اجرای فاز نخست هدفمندی یارانه‌ها خانوارهای کم‌درآمد ظاهرا به ۴۵هزارتومان درآمد بیشتر دست یافتند در حالی که با گذشت دو، سه سال از دریافت اولین یارانه نقدی، ارزش آن به کمتر از یک‌سوم کاهش پیدا کرد. نه‌تنها ارزش یارانه نقدی بلکه ارزش کل درآمد ماهانه آنها نیز به دلیل تورم به یک‌سوم تقلیل یافت.

برای نمونه اگر خانوار ایرانی در آذر ۸۹ ماهانه ۵۰۰هزارتومان درآمد داشت، دو سال بعد ارزش آن به ۳۰۰هزارتومان در ماه کاهش پیدا کرد. به عبارت دیگر در این مثال خانوار ایرانی در مقابل ۲۰۰هزارتومانی که از دست داد، تنها ۴۵هزارتومان دریافت کرد. از این رو می‌‌توان گفت، در ماه‌های نخست اجرای فاز اول، که تورم هنوز جهش نیافته بود (یعنی در کوتاه‌مدت) ضریب جینی که بیانگر فاصله یا شکاف طبقاتی است، کم شد اما در بلندمدت که تورم به بیش از ۴۰درصد هم رسید، ضریب جینی کاهش کوتاه‌مدت خود را به یکباره جبران کرد و افزایش یافت.

به عبارت دیگر، رشد چشمگیر تورم، شکاف طبقاتی را افزایش داد. یعنی ارزش دارایی‌های دهک پردرآمد جامعه در سال ۹۲ نسبت به ۸۹ به فاصله سه‌سال چندین برابر شد. برای مثال قیمت پراید که تا پیش از اجرای فاز نخست هدفمندسازی یارانه حدود هشت‌میلیون‌تومان بود بعد از گذشت سه سال، ۲۰میلیون‌تومان شد.

در سایر دارایی‌ها مانند خودروهای وارداتی، مسکن و… این رشد دیده می‌شود. از این رو می‌توان چنین نتیجه گرفت که اجرای فاز نخست یارانه‌ها موجب کاهش فاصله طبقاتی در کوتاه‌مدت شد اما رشد فزاینده تورم در چند سال بعد، فاصه طبقاتی را بیشتر کرد و اختلاف درآمدی بیشتر از قبل نمود یافت.

 *کارشناس اقتصادی

شرق