شهروندان از سینما جدا شده‌اند
شهروندان:
فرامرز قریبیان این روزها بعداز بازی در بیش از ۸۳ فیلم و در ۷۰سالگی فیلم سینمایی گناهکاران را تهیه و کارگردانی کرده است. هرچند وی پیش از این فیلم‌هایی همچون جدال در تاسوکی و قانون و چشم‌هایش را کارگردانی کرده است. ایلنا با او گفت‌وگو کرده است.
شما ۸۳ فیلم بازی کردید. چطور شد به کارگردانی روی آورده‌اید؟
من در بازیگری موفق بودم و مشکلی نداشتم ولی وقتی سن بازیگر بالا می‌رود پیشنهادهای کمتری به وی می‌شود و نقش‌های اول کمتر پیشنهاد می‌شود اما من دوست ندارم نقش فرعی بازی کنم به همین دلیل و علاقه خاصی که به این حرفه دارم ترجیح دادم به تهیه فیلم رو بیاورم. البته تاکیدی هم ندارم که حتما در فیلمی که خودم بازی می‌کنم حضور داشته باشم. در فیلم گناهکاران هم به دلیل این‌که نقش این فیلم مناسب خودم بود، بازی کردم.
- چرا بین فیلم آخرتان و گناهکاران نزدیک به ۱۲ سال فاصله افتاده است؟
من فردی نیستم که دست به هر کاری بزنم و هر فیلمی را کارگردانی کنم. هرگز فیلم کمدی نمی‌سازم یا بازی نمی‌کنم زیرا کار من نیست از طرفی من صرفا کارگردان نیستم و بازیگر هم هستم پس با هر فیلمنامه‌ای کنار نمی‌‌آیم. به همین دلیل ۱۲ سال طول کشید تا هم فیلمنامه‌ای که دوست دارم به دستم برسد و هم فیلمی را که مورد علاقه خودم بود، بسازم.
- تهیه‌کنندگی در سینمای ایران امروز چگونه است؟
تهیه‌کنندگی امروز با این وضعیت سینمای ایران، بسیار سخت و نوعی ریسک است. به‌خصوص اگر بخواهید مستقل عمل کنید. اگر بخواهید شریک داشته باشید در فیلم مسائلی به شما تحمیل می‌شود و فیلم دیگر صددرصد برای خود شما نیست. من حتی برای ساخت این فیلم در دو سریال بازی کردم تا بتوانم مستقل فیلم بسازم و درنهایت فارابی هم به این فیلم کمک نکرد.
- موقع صدور مجوز هم مشکلاتی وجود داشت؟
ما جایی داریم فیلم می‌سازیم که مشکلات زیادی داریم مثلا فیلمنامه را برای ارشاد فرستادیم. مسئولان آنجا فیلمنامه را مطالعه کردند و پروانه ساخت دادند. از همان ابتدا گفتند که اسم فیلم را عوض کنید. فیلم از قصاص به گناهکاران تغییر کرد. بعد که فیلم ساخته و برای پروانه نمایش فرستاده شد ایراد گرفتند. من گفتم چطور فیلمنامه‌ای که اجازه ساخت دارد و ما هم آن را تغییر ندادیم، ایراد دارد؟ ما عین فیلمنامه‌ای را که مجوز گرفته بود ساختیم. ارشاد به ما گفت آن‌ها که مجوز ساخت فیلمنامه را داده‌اند دیگر نیستند و یک عده دیگر آمدند که باید برای پروانه نمایش نظر بدهند. گفتم این سیستم شما غلط است باید کسانی که فیلمنامه را می‌خوانند نظر نهایی خود را اعلام کنند نه این‌که فیلمنامه تایید شود و بعد ما همه زندگی خود را برای فیلم بگذاریم بعد که فیلم ساخته شد بگویند که امکان نمایش ندارد بنابراین باید دو شورا یکی شود. از طرف دیگر پای پلیس به میان آمد و سانسور دوم مربوط به پلیس بود. پایان‌بندی فیلم تغییر کرد. ابتدا می‌گفتند که پایان‌بندی فیلم را عوض کن ما هم که از قبل حدس می‌زدیم موافقت نشود؛ یک پلان گرفتیم که به پایان‌بندی فیلم اضافه کردیم تا نیروی انتظامی اجازه نمایش داد. این دستکاری‌ها و سانسور‌ها فیلم را ضعیف می‌کند و به آن لطمه می‌زند.
- چرا دنبال ساخت فیلم پلیسی رفتید؟
من خودم فیلم پلیسی زیاد بازی کردم اما هیچ‌گاه فیلم پلیسی‌ای نبوده است که مانند این فیلم درباره‌اش گفت‌وگو شود. فیلم گناهکاران یک راه تازه‌ای را برای فیلم‌های پلیسی آینده باز می‌کند. اگر فیلم موفق شود، می‌توانیم راه را ادامه دهیم.
پلیسی که در فیلم نشان داده می‌شود، بسیار خشن است؟
اصولا پلیس آگاهی باید خشونت داشته باشد به دلیل این‌که با تبهکاران طرف است.
- در فیلم به خانواده پلیس‌ها توجه نشده، دلیل آن چیست؟
متاسفانه در فیلم‌های پلیسی که ساخته می‌شود حتما می‌گویند که یک خانواده بگذارید تا وضعیت نرمال شود درحالی‌که به نظر من اضافه است.
- شما در کارگردانی اعتقاد به کارگردانی خط‌کشی‌شده دارید یا خیر، اجازه ایده‌پردازی می‌دهید؟
کار فیلم یک کار گروهی است. من خودم بازیگر بودم بنابراین اول اجازه می‌دهم که بازیگر در ابتدا کار خودش را بکند و بعد او را راهنمایی می‌کنم. البته همه این کار‌ها سر صحنه اتفاق می‌افتد و من هرگز نمی‌توانم با کارگردانی که قبل از فیلمبرداری تمرین می‌کند، کار کنم زیرا معتقدم که این کار حس بازیگر را می‌گیرد. وقتی بازیگر مداوم بخواهد یک بازی را تکرار کند، کهنه می‌شود و فقط دیالوگ را می‌گوید البته بعضی هم دوست دارند که از قبل تمرین کنند.
- شما قبل از انقلاب جزو بازیگرانی بودید که مردم به خاطر شما به سینما می‌آمدند. به نوعی از کارگردان مهم‌تر بودید. چرا این روند بعد انقلاب ادامه پیدا نکرد؟
این موضوع قبل از انقلاب فرمولی بود که همه جای دنیا وجود داشت و مردم به خاطر بازیگر به سینما می‌رفتند. بعد‌ها کارگردان‌ها مطرح شدند. ما قبل از انقلاب سوپراستار داشتیم اما بعداز انقلاب سوپراستار‌ها از بین رفتند. البته تا جاهایی این دو با هم هم‌وزن بودند اما بعد از انقلاب کارگردان‌ها وزن سنگین‌تری یافتند.
- شما قبل از انقلاب در هر فیلمی بازی نمی‌کردید و بسیار سختگیر بودید؟
بله کاملا درست است. من قبل از انقلاب برای تحصیل بازیگری به آمریکا رفتم زیرا دوست نداشتم در بیشتر فیلم‌های آن دوره بازی کنم. دوست نداشتم در فیلمفارسی بازی کنم و بعد‌ها یکی‌دو کارگردان فیلم‌های متفاوت ساختند، من هم در آن‌ها بازی کردم.
- تعدادی از بهترین فیلم‌های شما هم با مسعود کیمیایی بود؟
کیمیایی فیلمسازی است که راهی را در سینمای ایران باز کرد تا بعد‌ها یک عده‌ای دیگر آن را ادامه دهند. سینمای ایران با او پیشرفت کرد و ما با هم همکاری داشتیم. بعد از انقلاب این همکاری کمتر شد البته در «رد پای گرگ»، «تجارت» و «رییس» بازی کردم و همچنان معتقدم کیمیایی حق زیادی به گردن سینمای ایران دارد.
علی زادمهر – بهار
