مهار تورم مهم‌تر از افزایش دستمزد است
شهروندان:
وضع دستمزد در ایران بحثی است که با روی کارآمدن دولت یازدهم بیش از گذشته برجسته و باعث شده تا کارشناسان و فعالان زیادی از دولت تقاضای افزایش حقوق و دستمزد کارگران را داشته باشند. در دولت نهم و دهم نرخ دستمزد با توجه به تورم ۴۰درصدی تنها ۱۵درصد افزایش یافت.
این درحالی است که مسئولان اقتصادی دولت پیشین به افزایش حقوق کارگران براساس تورم معتقد بودند اما عملکرد آنها خلاف این وعده را ثابت کرد. در این خصوص با اولیاء علی‌بیگی فعال کارگری گفت‌وگویی انجام دادیم و نظرات وی را درباره چگونگی دستمزد کارگران جویا شدیم. وی که بر‌صندلی ریاست هیأت‌مدیره کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور تکیه می‌زند، بر این عقیده است که دولت باید به صورت مستقیم وارد ماجرا شود و اوضاع قوانین کار را بررسی و کنترل کند. در ادامه گفت‌و‌گو با او را بخوانید:
- جناب علی‌بیگی، وضع تعیین دستمزد در ایران را طی سال‌های گذشته و اکنون چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا این روش درست بوده است؟
دستمزد در قانون شورایعالی کار با حضور نمایندگان، کارفرمایان و دولت بررسی می‌شود. در این شورا برمبنای ماده ۴۱ بر اساس ۲شاخصه نرخ دستمزد و وضع معیشت خانوار مورد بحث قرار می‌گیرد. اما مساله اصلی این‌جاست که تا به امروز به این موضوع توجه لازم نشده و شورایعالی کار هم نتوانسته دستمزدی را تصویب کند که کارگران را در وضع مطلوب اقتصادی قرار دهد. برخی فعالان کارگری بر این عقیده هستند که افزایش دستمزد موجب افزایش‌تولید خواهد شد اما باید بگویم که افزایش دستمزد نمی‌تواند روی تولید تاثیرگذار باشد. اگر بخواهیم این موضوع را به صورت ریشه‌ای حل کنیم باید در ابتدا تورم را کاهش دهیم. در مرحله دوم باید قیمت‌ها تثبیت شود و بعد از انجام همه این امور می‌توانیم دستمزد را افزایش دهیم و یک حقوق منصفانه را به کارگران بدهیم.
- مگر نباید نرخ دستمزد با تورم محاسبه شود؟ آیا می‌توان به بهانه مشکل تولیدکنندگان از حقوق مزدی کارگران گذشت؟ این انتخاب سخت و دوگانه را چگونه باید به سامان رساند؟
این دو را نمی‌توان از هم جدا دانست. تورم و نرخ دستمزد با یکدیگر در ارتباط هستند و از هم تاثیر می‌گیرند. بالاترین نرخ دستمزد در بدترین وضع کشور ۱۵درصد بود و کارگران به زحمت روز خود را شب می‌کردند. من معتقد هستم هنوز به مزد عادلانه نرسیدیم و با نرخ واقعی آن فاصله داریم. یکی از مشکلات اصلی کشور وضع نا‌بسامان اقتصادی است و با این وجود نمی‌توان توقعی از وضع مطلوب دستمزد داشت. در سال گذشته تورم افزایش پیدا کرده است، اما خبری از دستمزد عادلانه نبود. در این‌جا این سوال پیش‌می‌آید که تورم از چه‌چیزی به وجود می‌آید؟ تورم از افزایش قیمت محصولات نشأت می‌گیرد.
در نتیجه باید دستمزد هم افزایش یابد. اما مساله جدی و اساسی این‌جاست که کارفرمایان برای افزایش قیمت محصولات در ابتدای صف هستند اما برای افزایش دستمزد به روش‌های گوناگون از انجام این کار شانه خالی می‌کنند. ما باید بگوییم که هدف از افزایش دستمزد چیست. مگر هدف ما افزایش قدرت خرید و بهبود وضع معیشت خانوارها نیست. مگر کمک به اقشار کم‌درآمد جامعه نیست. ما به جای افزایش دستمزد باید تورم را کاهش دهیم و قیمت‌ها را ثابت نگه داریم. دولت اگر این کار را انجام دهد بسیار تاثیرگذارتر از افزایش نرخ دستمزد خواهد بود. اگر تورم ۲ یا ۳ برابر شود دستمزد مسلما با تورم افزایش نخواهد داشت.
- تصمیمات و عملکرد دولت یازدهم را درخصوص وضع دستمزد چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
حقیقتش را بخواهید ما هنوز نگرانیم. بنگاه‌های اقتصادی کشور در سال‌های اخیر آسیب‌های زیادی را تجربه کرده‌اند. البته برخی از این آسیب‌ها ناشی از تحریم است که به کاهش روند تولید و تعطیلی کارخانه‌ها و به تبع آن بیکاری منجر شده است. درخصوص پایین‌آمدن بهره‌وری‌کار نباید تنها تحریم را مقصر بدانیم و برخی کوتاهی‌ها و بی‌تدبیری مسئولان داخلی هم باعث شد تا ظرفیت تولید سقوط کند. دولت فعلی قبل از هر اقدامی باید سیاست‌های کلان اقتصادی را در کشور اجرایی کند و بعد به ریزه‌کاری‌ها بپردازد. ما باید حقوقی را به کارگر بدهیم که هزینه‌های یک خانواده ۴نفره را پوشش دهد اما این حقوقی که پرداخت می‌شود تنها برای ۱۰ روز یک خانواده ۲ نفره است.
در این صورت کارگر از وضع شغلی خود ناراضی است و باعث می‌شود که بهره‌وری مراکز تولیدی روند نزولی را تجربه کند که در سال‌های گذشته این موضوع به دفعات مشاهده شد. اما این موضوع در روابط بین‌الملل قابل حل است و می‌تواند به افزایش تولید داخلی منجر شود. تفاهم‌ها و توقعات می‌توانند وضع مشروط برنامه‌ریزی داخلی هم در‌راستای رونق تولید باشد. در این صورت می‌توان به آینده امیدوار بود. من امیدوارم که با برقراری اصول و حفظ معیارها یک آرامش نسبی در داخل به وجود بیاید و رونق تولید را شاهد باشیم.
- اساسی‌ترین کاری که در این زمینه می‌توان انجام داد چیست؟
باید مرکز آمار و بانک مرکزی میزان خط فقر و حقوق مرزی آن را به صورت واقعی تعیین کنند و بر مبنای آن خط فقر از پرداخت مالیات معاف شوند. ارتقا و بهره‌وری در محیط کسب وکار فعلی بحث اصلی اقتصاد کشور است. اما اگر تورم افزایش داشته باشد و میزان دستمزد هم با مقدار بسیار پایین‌تر روند صعودی بگیرد دردی را دوا نمی‌کند. اگر کارگر در محیط کار احساس امنیت کند و آرامش‌خاطر داشته باشد با فکری گشاده به فکر تولید محصول با کیفیت است اما اگر حداقل‌های زندگی او تامین نباشد میلی به تولید و بهبود کار ندارد.
- پیشنهاد شما در این خصوص چیست؟
بنده شخصا معتقدم که اگر مهار تورم و تثبیت قیمت‌ها را به‌جای افزایش دستمزد در دستور‌کار قرار دهیم کمک‌زیادی به این بخش کرده‌ایم. همچنین دولت باید سیاست‌های کلان را به کار گیرد که در یک مدت زمان یک‌ساله آن را عملی کند، نه این‌که ما در طول یک‌سال شاهد چندین‌بار افزایش قیمت محصولات باشیم. در مرحله بعد دولت نباید خود را از تصمیمات روز جامعه دور کند و باید به صورت مستقیم وارد عمل شود. یکی از راهکارهایی که می‌تواند قدرت خرید حقوق‌بگیران و کارگران را افزایش دهد تعیین سقف معافیت‌های مالیاتی است. دولت باید سقف معافیت مالیاتی را افزایش دهد و این شهامت و شجاعت را داشته باشد که به صورت مستقل عمل کند.
- نظر شما این است که باید کارمندان و کارگران در یک سطح مالیات بپردازند؟
عملکردی که می‌تواند وضع اقتصادی کارگران را بهبود ببخشد یکسان‌سازی نرخ مالیات‌هاست. درحال‌حاضر کارمندان ۱۰درصد مالیات می‌پردازند و کارگران در برخی موارد تا ۳۵درصد مالیات پرداخت می‌کنند. اگر نرخ مالیات کارگران هم مانند کارمندان پرداخت شود یا از پرداخت آن معاف شود تا حدودی به اقتصاد خانوار کارگران کمک شده است. ما در کشوری زندگی می‌کنیم که آموزه‌های دینی در آن بنا شده است. همان‌طور‌که ما می‌گوییم نماز، خمس و زکات واجب است باید بگوییم که مالیات هم واجب است. خمس بر همه مسلمانان واجب نیست و افرادی که هزینه بیش از یک‌سال خود را دارند باید خمس بپردازند.
مالیات هم باید از افرادی دریافت شود که توانایی مالی زیادی دارند و از افرادی هم که حقوقشان زیر خط فقر است، مالیات اخذ نشود. در پایان باید بگویم که افزایش دستمزد مانند مسکن است اما این اقتصاد یک‌بار برای همیشه باید جراحی شود. باید شرایط تورمی پیش‌بینی شود تا افزایش دستمزد کمک بزرگی برای کارگران باشد. از سوی دیگر، فاصله تورم و دستمزد باید واقع‌بینانه باشد اما درحال‌حاضر این‌گونه نیست اما امیدواریم در آینده نزدیک شاهد کاهش این فاصله باشیم.
شهروند
