صبر کنیم… ریزگردها به سنگ سخت می‌خورند!
شهروندان – اسماعیل کهرم*:
مسئله این است که ما 48 مرکز ریز گرد در جهان داریم که این 48 مرکز در ایران، عراق، ترکیه، عربستان صعودی و سوریه است. این‌ها مراکز شناخته شده ریزگرد هستند که در منطقه ما وجود دارند. شدت ریزگرد بستگی به این دارد که چه قدر از این مواد در دسترس باد باشد. یعنی اینکه باد چه قدر گرد و خاک، مثلا از کف یک دریاچه خشک شده بلند کند.
آنطور که از گزارش‌ها بر می آید مراکز جدید تولید ریزگرد ایجاد شده ولی از شدت این ریزگردها کاسته شده چون شرایط جوی آنطور متلاطم نیست که باد شدید داشته باشیم. منشا مواد ریزگرد یا آلی است یا معدنی. آلی مثل جسد جانوری که ته یک دریاچه افتاده باشد و به مرور تجزیه شود.
معدنی مثل ذرات شن و ماسه که در کف صحرا‌ها وجود دارد. بیشترین ضرر را مواد عالی می‌رسانند که زیر ۲٫۵ میکرون قطر دارند یعنی ۲٫۵ هزارم میلی متر. یک هکتار جنگل ۷ تن ریزگرد را جذب می کند. اگر ما بتوانیم جنگل‌کاری وسیع داشته باشیم ۷ هکتار از آن، ۷ تن ریزگرد را جذب می کند.
اگر دور و اطراف تهران جنگل‌کاری داشتیم وضعیت اینطور نبود. اما ما تا ارتفاع ۱۸۰۰ متری ساخت وساز داریم و اگر بخواهیم جنگل‌کاری کنیم باید ارتفاع بالاتر از آن را جنگل‌کاری کنیم که عملا امکان‌پذیر نیست و زمان و سرمایه می خواهد و کار ساده‌ای نیست. باید جنگل‌هایی که در شمیرانات داشتیم را از بین نمی بردیم . اگر در شمیرانات جنگل داشتیم در حال حاضر یک ریز گرد هم سراغ مان نمی آمد. وقتی تالاب‌ها را خشک می کنیم باید انتظار این پدیده‌ها را داشته باشیم.
آب در تالاب روی ریزگرد را می‌پوشاند و اجازه نمی دهد ریزگردی بلند شود اما وقتی تالاب خشکید، رسوبات چه آلی باشد چه معدنی، فرقی نمی کند به سراغ ما می آید. البته ما در مبدا هم می توانیم چاره اندیشی کنیم. مالچ پاشی یکی از این راه هاست. هرچند که هزینه دارد اما شدنی‌تر است.
مالچ مثل نمک روی ذرات می نشیند و اجازه بلند شدن نمی‌دهد، اما چون ترکیبات نفتی هستند برای پوشش گیاهی ضرر دارد هم چنین هزینه بر است و بعد از گذشت دو سال مجددا باید مالچ پاشی صورت گیرد. اما نظر من این است که آینده ایران از نظر ریزگرد بد نخواهد بود چون ما آن را همیشه داشته ایم، حتی ۳۷ سال قبل که من به بوشهر رفتم و نتوانستم به خاطر ریزگرد برگردم. فقط این سال‌ها ریزگردها بیشتر از گذشته شده چرا که منشأ‌های آن قوی تر شده اند.
در ترکیه روی دجله و فرات تعداد زیادی سد بسته اند. حورالعظیم در اثر جنگ از آب تهی شده و متاسفانه وسعت عظیم آن مملو از خاکی شده که امروز به عنوان ریزگرد وارد ایران می شود. اما فکر نکنید ریزگرد به مرور زمان بدتر می شود، بلکه ممکن است کاهش هم بیابد. ریزگرد مخزنی از گردهای ریز است و عاقبت تمام می‌شود. به سنگ سخت برخورد می کند و تکان نمی‌خورد. کمااینکه امسال هم شاهد خواهیم بود که از شدت آن کاسته می شود!
*مشاور رئیس سازمان محیط زیست
قانون
