تاریخ انتشار : یکشنبه ۱۶ تیر ۱۳۹۲ زمان انتشار : ۱۲:۴۶

شهروندان:
فراز و نشیب های داستان دارو در یک سال و نیم گذشته کم نظیر است. داستانی که سرآغاز آن، تاخیر در تامین ارز دارو و گسیل ارز دارو به مصارف غیر و کمبودهای دارویی است تا که سرانجامش به روزهای پایانی دولت دهم می رسد و جابه جایی یارانه دارو و حذف ارز مرجع 1226 تومانی برای واردات داروی ساخته شده و واگذاری یارانه 2200 میلیارد تومانی دارو به سازمان های بیمه گر و تخصیص ارز تک نرخی 2477 تومانی به حیاتی ترین کالای سلامت کلمات پایانی این داستان است.

حالاتکلیف همه معلوم شده. دارو، حدود ۹۰ درصد گران شده و مردم هم در دسترسی به برخی داروها دچار زحمت می شوند و انگشت به دهان می مانند که وضعیت موجود، تاوان کدام تقصیر است. حالا آن شرکت توزیع کننده بدون نگرانی از نامعلوم بودن سود و زیان خود، قیمت را با همان مجوزی گران تر می فروشد که داروخانه دار را مجاز به تغییر برچسب قیمت روی بسته دارو کرده و وارد کننده هم در سایه همان مجوز می تواند حتی داروهای در انبار مانده اش را که با ارز ۱۲۲۶ تومانی خریده، مهر گران تر بزند. یک چرخه با سه عضو ثابت و یک تماشاگر واحد که همان تماشاگر واحد باید تاوان تمام این تغییرها و بی ثباتی ها را بپردازد.

همان که قرار بود غیر از درد بیماری درد دیگری نداشته باشد اما حالاهزار درد دارد که دارویش هم در بازار کمیاب است. دکتر عباس حاجی آخوندی، رییس سازمان غذا و دارو در پاسخ به «اعتماد» شمایی از وضعیت موجود دارو ارائه می دهد.

• با توجه به اینکه بانک مرکزی اختصاص ارز مرجع ۱۲۲۶ تومانی برای دارو و تجهیزات پزشکی را قطع کرده و از ابتدای سال جدید قرار شد که ارز دارو و تجهیزات پزشکی با ارز ۲۴۷۷ تومانی مبادلاتی خریداری شود. فکر می کنید با یارانه ۲۲۰۰ میلیارد تومانی که قرار است برای جبران مابه التفاوت نرخ ارز از سوی دولت برای دارو پرداخت شود، امسال وضعیت دارو چگونه خواهد بود؟

این موضوع باعث شد ما دارو را با قیمت واقعی تهیه کنیم و ارزش بازار داخلی دارو هم به واقعیت نزدیک شود. در چنین شرایطی و با نزدیک شدن به ارزش واقعی بازار، انتظار افزایش کیفیت داریم. طی سال های گذشته دارو از ارز یارانه یی استفاده می کرد و به همین علت داروی ایران برای مصرف کننده بسیار ارزان بود در حالی که قیمت دارو برای بیت المال و بودجه کشور ارزان تمام نمی شد زیرا مواد موثره و اولیه با نرخ واقعی دلار خریداری می شد و داروی ساخته شده، یارانه دریافت می کرد. محصول نهایی صادر می شد اما به دلیل آنکه قیمت، نصف ارزش جهانی بود، ما در بازارهای ارزان و بی اعتبار نفوذ پیدا کرده بودیم اما در عوض، حدود ۶۰ میلیون دلار صادرات دارویی از مبادی غیررسمی داشتیم که این صادرات هم مورد توجه خریدارانی قرار داشت که مایل نبودند برای دارو هزینه زیادی پرداخت کنند. در واقع، خریداران خارجی از یارانه دارویی ما به این نحو استفاده می کردند و این یارانه به غیرایرانی اختصاص یافته بود. در عین حال، یارانه برای دارویی پرداخت می شد که کیفیت تضمین شده یی نداشت و طبیعی است که وقتی صنعت، تضعیف می شود و صرفا گردش متکی به یارانه دارد، حتما دچار افت کیفیت هم خواهد شد. پس از حذف ارز مرجع برای دارو و تجهیزات پزشکی و واقعی شدن نرخ ارز و خدمات دارویی، مجموعه دارویی هم از این اتفاق استقبال کرد با وجود آنکه صنعت دارو امروز در شرایط دشواری به سر می برد. حذف ارز مرجع و قیمت گذاری مبتنی بر ارز ۲۴۷۷ تومانی حتی در فضای روانی مصرف هم موثر است زیرا وقتی مصرف کننده برای ۶۰ عدد قرص بلیستر شده زیبای رنگی، فقط ۱۰۰۰ تومان پول می داد، نمی توانست باور کند که این دارو از کیفیت بالایی برخوردار است زیرا می دانست که در خارج از کشور، برای ۱۰ عدد قرص باید حداقل، ۳۰۰۰ تومان بپردازد. مصرف کننده هم گرفتار این تردید بود که با این قیمت گذاری کدام دارو، کیفیت بالاتری دارد. مجموعه این اتفاقات باعث شد که احساس کنیم باید فشار بیشتری به صنعت دارو وارد کنیم تا داروها را با قیمت واقعی تولید کرده و با قیمت واقعی هم توزیع کنند و کمک هزینه دارویی به مردم از طرق دیگری صورت بگیرد. تصویب ۲۲۰۰ میلیارد تومان یارانه پیشنهادی دولت برای جبران ما به التفاوت نرخ ارز در مجلس تا حد زیادی مانع از آسیب ناشی از قیمت دارو به جامعه خواهد شد.

• اما حالاصنعت دارو باید ارز را با قیمت دو برابر خریداری کند. وزیر بهداشت هم تایید کرد که ارز مرجع با قیمت ۱۲۵۰ تومان در اختیار صنعت دارو قرار می گرفت در حالی که ارز تک نرخی ۲۴۵۰ تومان و دو برابر، قیمت دارد. فکر می کنید یارانه ۲۲۰۰ میلیارد تومانی با توجه به افزایش قیمتی که پیش روی داروی تولید شده یا وارداتی قرار دارد، برای ممانعت از فشار اقتصادی به مصرف کننده کفایت می کند ؟

این یارانه داروهای گرانقیمت خارجی و داخلی را شامل خواهد شد و اتفاقا با هدف جلوگیری از مصرف بی رویه و گسترده دارو، یارانه داروها قطع می شود. به عنوان نمونه استامینوفن کدئین یا آموکسی سیلین، داروهایی هستند که نباید مصرف دایم داشته باشند در حالی که ارزان بودن آنها می تواند به سهولت مصرف منجر شود اما وقتی قیمت هر برگ ۱۰ عددی آنها از ۱۰۰۰ تومان، به ۳ هزار تومان افزایش پیدا کند نه تنها به اقتصاد خانواده آسیب نمی زند بلکه فقط از مصرف بی رویه ممانعت می کند. علاوه بر آنکه قیمت این گروه از داروها صرفا متناسب با رشد تورم افزایش یافته است.

• سال گذشته، اعتراضاتی نسبت به خرید دارو و مواد اولیه ارزان اما فاقد کیفیت مکفی از کشورهایی همچون چین و هند و امریکای لاتین صورت گرفت. وارد کنندگان دارو و مواد اولیه، باید امسال تمام اقلام را با قیمت دو برابر خریداری کنند. آیا این اتفاق، وزارت بهداشت را به سمت خرید از کشورهایی که شائبه کیفیت نازل دارو و مواد اولیه شان در سطح جهانی مطرح است سوق نمی دهد؟

من مشاور دکتر وحید دستجردی بودم. امروز هم که در سازمان غذا و دارو هستم با اطمینان می گویم که در دوره وزارت خانم دستجردی و آقای طریقت منفرد، هیچگاه داروی بدون کیفیت خریداری نشد و این اتفاق هم دلیل دارد. فکر نکنید که وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو هر کار که بخواهند می توانند انجام دهند. تمام نامه ها یا مجوزهایی که صادر می کنیم توسط دیوان محاسبات و بازرسی کل کشور و حراست بررسی می شود و همیشه مترصد هستند که به محض کمترین خطا، اعلام کنند که خلاف قانون عمل کرده ایم. تمام تولید کنندگان بهترین و معروف ترین برندهای داروی دنیا، مواد اولیه دارویی خود را از هند و چین می خرند و ایران هم چنین رویه یی را اجرا می کند. ما اعتقادی به خرید گران نداریم هر چند که تاکنون، سقف خرید های دارویی رصد نمی شد و مانند اشراف، نفت می فروختیم و داروی گران هم می خریدیم اما امروز این رویه متوقف شده و مراقب سقف خریدهای دارویی هستیم. امروز، علاوه بر آنکه قیمت داروی ساخته وارداتی، دو برابر افزایش یافته، با رشد تورم و افزایش مالیات هم مواجهیم و بنابراین، نتیجه محاسبه کارشناسانی را که می گویند قیمت داروی وارداتی، دو و سه برابر می شود تایید می کنیم اما راه های دیگری هم پیش روی ما است و می توانیم از قوانین اقتصادی بهره بگیریم یا با شرکت های دارویی مذاکره کنیم و وارد عرصه رقابتی آنها شویم تا از برندهای معتبر داروی ارزان بخریم.

• اختلاف قیمت ها به معنای تفاوت و تنزل کیفیت نیست؟

به هیچ وجه. ما برند را عوض نمی کنیم. برندهای معروف هیچگاه داروهای با کیفیت متفاوت تولید نمی کنند. کیفیت داروی MERC همیشه یکسان است. اما سازنده داروی هرسپتین، برای بازاریابی در جمع خریداران با نقدینگی کمتر، با خط تولید و نیروی انسانی و دانش فنی یکسان، داروی هرکولوم را هم تولید می کند که کیفیت آن هیچ تفاوتی با هرسپتین ندارد بلکه صرفا برند ارزان تری است. وارد کنندگان ما از خرید داروی ساخته شده یی که در اروپای شمالی یا کشورهای غربی فروش نمی رود منع شده اند اما اگر داروی تولید هند یا چین یا بنگلادش، گواهی فروش از فرانسه، سویس، انگلیس، کانادا، امریکا، ژاپن یا استرالیا داشته باشد، از نظر قانونی این امتیاز را دارد که در بازار ایران هم مصرف شود.

• ارزش ریالی بازار داروی ایران در سال ۹۱ و حجم ریالی صادرات و واردات دارو و مواد اولیه چقدر بوده و سهم ایران در بازار جهانی دارو چه رقمی است؟

سال ۹۱ ارزش ریالی بازار دارویی ما ۴۶۰۰ میلیارد تومان بود و کمی بیش از دو میلیارد دلار ارز برای خرید داروی ساخته شده و مواد اولیه و تجهیزات پزشکی دریافت کردیم. ارزش بازار جهانی دارو برای سال ۲۰۱۳، ۱۰۰۰ میلیارد دلار بود که ما از این بازار حدود ۲ میلیارد دلار و دو دهم درصد سهم داریم که چنین سهمی را در هیچ صنعتی شاهد نیستید اما این سهم حاکی از ضعیف نگه داشتن صنعت تولید این کالای استراتژیک توسط سایر کشورهاست زیرا فقط در چنین شرایطی قدرت و توانمندی صنعت داخلی تضعیف می شود. در حالی که ارزش بازار داروهای های تک دنیا برای سال ۲۰۱۳، ۲۱۰ میلیارد دلار برآورد شده اما قرار است که ارزش بازار داروهای کلاسیک در سال ۲۰۱۸، با شیب ملایمی به ۱۲۰۰ میلیارد دلار افزایش یافته اما گردش مالی داروهای های تک ۴۵۰ میلیارد دلار باشد. چنین برآوردی به شما می گوید که در کدام بخش از صنعت دارو باید بیشتر کار کنید یا میزان سرمایه گذاری را افزایش دهید. امروز، ایران از نظر دانش فنی و تولید علم، به طور میانگین بین ۱۳ کشور اول دنیا قرار دارد و سال گذشته، ۳۵ داروی های تک رونمایی شد اما با این حال در سال ۹۱، کمتر از ۱۰۰ میلیون دلار صادرات دارویی داشتیم.

• به نظر می رسد که وزارت بهداشت با حذف ارز مرجع دارو موافق است؟

وزارت بهداشت پذیرفت و منظومه صنعت هم موافق بودند با اینکه بیشترین دشواری بر دوش منظومه صنعت است زیرا نه تنها امروز، ارز در اختیار ندارند، نقدینگی شان هم تمام شده است. خریدی که سال گذشته با ۷۰ میلیارد تومان انجام می شد امروز، نیازمند ۱۴۰ میلیارد تومان است و چنین اتفاقی برای بخش های صنعتی واقعا شکننده است.

بنفشه سام گیس – اعتماد