جنگل‌های ایلام خشکیده می‌شوند یا نگهداری؟
شهروندان:
یک دکترای اکولوژی جنگل در دانشگاه ایلام معتقد است: سرشاخه‌زنی درختان از سوی متولیان منابع طبیعی به منظور مقابله با خشکیدگی درختان در جنگل‌های استان کاری غلط و غیرعلمی است.
“جواد میرزایی”، دکترای اکولوژی جنگل در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: همه ما این حدیث از پیامبر اسلام را که “شکستن یک شاخه درخت برابر با شکستن بال فرشتگان است” بارها شنیده‌ایم اما متأسفانه چند وقتی است که شاهد سرشاخه‌زنی درختان از سوی متولیان امر منابع طبیعی استان به منظور مقابله با خشکیدگی هستیم که کاری غلط و غیرعلمی است.
وی با بیان این‌که زمانی که درخت تحت تنش‌هایی مانند آتش‌سوزی، قطع‌شدگی و گرمای شدید قرار می‌گیرد شروع به جست‌دهی می‌کند، ادامه داد: متأسفانه برخی کارشناسان حوزه اجرا در منابع طبیعی اعتقاد دارند که سرشاخه زنی راهکاری برای مقابله با خشکیدگی است که این کار غلط است.
میرزایی افزود: تنش، موجب تحریک درخت به جستگی می‌شود و ممکن است در سال اول و یا نهایتا سال دوم، درخت جست‌دهی بسیاری را تولید کند اما باید توجه داشت که از سال دوم و یا سوم به بعد این انبوه جست‌ها نیاز به عناصر غذایی و آب دارند که در منطقه موجود نیست زیرا اگر موجود بود درخت مادری خشک نمی‌شد بنابراین این جست‌ها در نهایت محکوم به خشکیدگی هستند.
عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام، ادامه داد: هر چند این جست‌ها در سال اول و سال دوم از تنه درخت تغذیه می‌کنند اما زمانیکه این منبع غذایی تمام شود جست‌ها مجبورند به سمت خاک ریشه دوانی کنند.
میرزایی، نکته دردآور این موضوع را اعتقاد برخی مسئولان حوزه اجرا مبنی بر خروج خشکه دارها از جنگل و تبدیل آنها به هیزم دانست و تصریح کرد: نتیجه این کار وخیم‌تر است چرا که درختی که خارج می‌شود عمری عناصر غذایی را در خود ذخیره کرده و در مقابل این خروج هیچ عناصر غذایی به اکوسیستم نداده‌ایم که برگردد. انبوهی از نهال بی غذا را در آنجا تولید می‌کنیم که فاقد هر گونه مواد غذایی هستند.
وی ادامه داد: بهترین راهکار در شرایط فعلی، حفاظت و کم کردن فشار بر منابع طبیعی استان است چرا که درختان بلوط به دلایل مختلف مانند خشکسالی‌های اخیر، هجوم ریزگردها، کاهش آب‌های زیرزمینی، فشار دام، آتش‌سوزی‌ها، برداشت چوب سوخت و برداشت‌های بی رویه تحت فشار هستند و طبیعی است که درختان سرنوشتی جز خشک شدگی نداشته باشند و ما در این شرایط نباید به خشک شدن بیش از حد آنها کمک کنیم. عمل سرشاخه زدن کمک ۱۰۰ درصدی برای خشک کردن درختان است.
عضوهیئت علمی دانشگاه ایلام با بیان این‌که در این شرایط متولیان باید شرایط حفاظت را در اولویت قرار دهند، تصریح کرد: می‌توان با کنترل فشارهایی مانند آتش‌سوزی و قوت دادن برنامه‌های احیایی جایی برای انجام “سرشاخه زنی” باقی نگذاشت.
اما حجت‌الله فتحی، معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان ایلام نظر متفاوت دارد و در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنای منطقه ایلام اظهار کرد: هرس و تیمار بهداشتی یکی از مأموریت‌ها و رسالت‌های منابع طبیعی است چرا که خشکسالی، تغییر اقلیم، وجود دام مازاد در جنگل و ریزگردها اثرات نامطلوبی بر روی جنگل‌های استان گذاشته است و ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار هکتار از جنگل‌های استان با این مخاطرات روبرو بوده و دچار آفت و خشکیدگی شده‌اند.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان با بیان این‌که در سال گذشته در قالب یک طرح کانون‌های بحرانی، عملیات بهداشتی در قالب حذف شاخه‌ها و تنه‌های خشکیده و آفت‌زده جنگل‌ها در دستور کار قرار گرفته است، تصریح کرد: در این طرح سرشاخه‌های آفت زده و خشکیده قطع می‌شوند. برقراری تعادل بین تاج درخت و تنه آن از دیگر اهداف این طرح است. بسیاری از شاخه‌ها برای درخت بار منفی دارند که چاره‌ای جز قطع کردن آنها وجود ندارد.
فتحی ادامه داد: ۹۵ درصد جنگل‌های استان برخلاف جنگل‌های دیگر کشور دانه زاد هستند و حالت جست ندارند و به طور متوسط عمر برخی آنها ۵۰۰ سال است چون در استان‌های دیگر شاخه زاد هستند. هرس کردن آنها کاری علمی است.
وی، نونهال، نهال، شل گروه، خال گروه، تیردار و دار را مراحل رشد یک درخت عنوان و خاطرنشان کرد: هرس کردن و سرشاخه زنی راهی به منظور مبارزه با طغیان آفات و امراض است و نباید شاخه‌هایی را که به دلیل آفات و امراض خشک شده‌اند با خشکه‌دار اشتباه گرفت چرا که خشکه دارها عمر طبیعی خود را طی کرده‌اند و حضور آنها در جنگل ضروری و مفید است اما وجود شاخه‌های مریض موجب نابودی جنگل می‌شوند و باید ویروس‌های ناقل امراض آنها از جنگل خارج شوند و طرح سرشاخه زنی برای از بین بردن این نوع شاخه‌هاست.
