زنجان‌رود در محاصره زباله
شهروندان:
زنجان رود که در ترکی به زنگان چایی معروف است یکی از شعب رودخانه قزل اوزن است که از شهر زنجان می‌گذرد. این رودخانه با طول تقریبی ۱۲۰ کیلومتر از حدود سلطانیه واقع در جنوب شرق زنجان سرچشمه می‌گیرد و بعد از عبور از جنوب شهر زنجان در حدود روستای رجعین در کیلومتر ۸۴ شمال غربی زنجان به رودخانه قزل اوزن می‌ریزد.
جریان رودخانه از جنوب شرق به شمال غربی است و اوایل آن زاینده رود است. در این مسیر نه تنها باغ‌های طرفین بستر رودخانه از آب این رودخانه مشروب می‌شوند بلکه با بستن سدهای محلی موسوم به «باستیان» آب رودخانه را به نهرهایی هدایت می‌کنند و با همین نهرها باغ‌ها و مزارع شهر مشروب می‌شوند که البته با آلودگی زنجان رود در سال‌های اخیر این روند اندکی تغییر کرده است
رها شدن فاضلاب زنجان در زنجان‌رود
هنوز خاطره تلخ تعفنی فراگیر در شهر زنجان از ذهن‌ها نرفته است. در اواخر تابستان سال‌های گذشته بویی تند شبیه آمونیاک تقریبا همه شهر زنجان را فرا گرفت و منجر به شایعات بسیاری شد. مدیرکل وقت محیط‌زیست زنجان به مردم اطمینان داد که این بوی نامطبوع به دلیل انباشت زباله و فاضلاب در برخی نقاط شهر نظیر حاشیه زنجان رود است. آن زمان با اقداماتی، بوی تعفن چند روز بعد رفع شد، اما بار دیگر مشکلات دفع پسماندهای خانگی و شهری، از فاضلاب گرفته تا زباله‌های خانگی را به یاد مردم و مدیران شهر آورد. یادآوری که گویی خیلی زود از خاطر مسئولان رفت. زیرا بعد از آن جریان هنوز هم فاضلاب‌ها به زنجان رود می‌ریزند و هنوز هم زباله در اطراف زنجان رود بی‌داد می‌کند چه زباله‌هایی که مردم ریخته‌اند چه آنهایی که به صورت انبوه در حاشیه زنجان رود تخلیه شده است.
زنجان شهری در حال توسعه است که در بخش‌های زیرساختی با مشکلات بسیاری روبه روست که یکی از مهم‌ترین آنها شاید فاضلاب باشد. شبکه‌های فاضلاب در زنجان هنوز در نقاط تازه‌ساز که جمعیت در آن مستقر می‌شود، در حال توسعه است و با وجود آنکه چند سالی از طراحی شبکه فاضلاب زنجان و اجرای آن می‌گذرد، هنوز این سامانه به‌طور وسیع مورد استفاده قرارنگرفته است و شاید نیمی از خانه‌های زنجان به شبکه فاضلاب شهری متصل شده است.
هم‌‌اکنون نیز به رغم اقداماتی که پیش از این صورت گرفته، فاضلاب نواحی مختلف زنجان نیز به‌دلیل ناکارآمد بودن زمین‌های منطقه برای حفر چاه‌های جذبی، به‌صورت جاری رها شده و به همراه شیرابه‌ای که از زباله‌های زنجان بیرون می‌آید به زنجان‌رود می‌ریزد هر چند که محل دفع زباله‌ها تغییر کرده است، اما فاضلاب به این رودخانه وارد می‌شود. زیبایی و سرسبزی طبیعت اطراف زنجان‌رود در مجاورت شهر زنجان و جنوب این شهر با سه پل آجری زیبا موسوم به پل حاج سلمان، میربها’ الدین، و سردار که توسط افراد خیر در سه قرن گذشته احداث شده، ادغام شده و حاصل این ترکیب ایجاد فضای بسیار مناسب برای گردشگری است که در طول ده‌ها سال محل تفریح و تفرج اهالی زنجان و میهمانان بوده به‌طوریکه سابقه گردشگری در این منطقه به اندازه سن و قدمت پل‌ها ست، اما در سال‌های اخیر لزوم پاکسازی مسیر رودخانه زنجان‌رود و جلوگیری از آبیاری مزارع و باغ‌ها حاشیه شهر زنجان به وسیله فاضلاب شهری به عنوان چالشی سوال برانگیز مطرح شده و این روند با گذشت بیش از دو دهه رفع نشده و بر گستره آلوده‌سازی آن هر روز افزوده می‌شود.
ادامه تخلیه زباله در حاشیه زنجان رود
بعد از اعتراضات بسیار زنجانی‌ها به آلودگی حاشیه زنجان رود اقداماتی درخصوص آن صورت گرفت و محل تخلیه زباله‌ها به جای دیگر منتقل شد و تا حد امکان نیز جلوی ورود فاضلاب به این رودخانه سد شد، هر چند که هنوز بخشی از فاضلاب شهر به این رودخانه می‌رسد، اما در سال‌های اخیر همچنان زباله‌های شهری، نخاله‌های ساختمانی و زباله‌های گردشگری در حاشیه زنجان رود موج می‌زند و در این میان مدیران زنجان، هنوز نتوانسته‌اند جواب قانع‌کننده‌ای داشته باشند. موضوع دیگری که در این میان مطرح است و در اول گزارش نیز آمد، استفاده از آب زنجان رود برای آبیاری مزارع و باغ‌های مختلف زنجان است و سوال این است که را همچنان فرایند آبیاری باغ‌ها و مزارع حاشیه این رودخانه توسط فاضلاب شهری ادامه دارد و اصولا چرا شهرداری زنجان این فاضلاب را تا محدوده شهر زنجان هدایت کرده است به نحوی که ادامه مسیر فاضلاب در مزارع و باغ‌ها است.
مدیرگروه بهداشت محیط دانشگاه علوم‌پزشکی استان زنجان در جلسه‌ای که به تازگی در این خصوص برگزار شده با ابراز تاسف از وضعیت موجود گفته است: ۲۵ سال است که مسئولان علوم‌پزشکی و بهداشت محیط درخصوص وضعیت نامطلوب دفن زباله، آلودگی زنجان‌رود، رهاسازی فاضلاب و آلودگی محوطه این رودخانه در کارگروه‌های مختلف تذکر داده، پیشنهاد طرح کرده و پیگیری کرده‌اند اما با کمال تاسف باید گفت پیگیری‌ها و تلاش‌ها بی‌پاسخ مانده است.
جمال ناصحی گفت: در این خصوص مصوباتی در کارگروه بهداشت داشته و قول‌هایی شنیده‌ایم که از جمله اختصاص زمین برای دفن زباله و ایجاد کانال انحرافی برای هدایت فاضلاب بوده که هیچ‌یک عملی نشده است. به گفته وی قطعا ادامه این روند بخصوص آبیاری مزارع و باغ‌ها با آب فاضلاب بر فرایند سلامتی شهروندان اثر دارد و از متولیان بخصوص شهرداری توقع داریم با اقتدار در این زمینه وارد شده و برای رفع این معضلات بودجه و برنامه داشته باشد. در این میان برنامه‌ریزی برای آموزش شهروندان به منظور جلوگیری از رهاسازی فاضلاب، تفکیک زباله و آموزش کشاورزان برای جلوگیری از آبیاری با فاضلاب و نیز ورود جدی مسئولان برای حل این معضلات ضروری است.
مهشید یوسفی- تهران امروز
