تاریخ انتشار : چهارشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۲ زمان انتشار : ۱۴:۵۱

شهروندان:
بابک زنجانی روز دوشنبه دستگیر شد. قوه قضائیه ترجیح داد درباره جزئیات اتهامات وارده به زنجانی سکوت کند. براساس آخرین اظهارات یک مقام آگاه قضایی، آزادی زنجانی با قید وثیقه منتفی است. نام بابک زنجانی؛ مدت‌ها است از سطور اخبار سیاسی و اقتصادی پاک نمی‌شود.

زنجانی از کجا سر بر آورد؟

نخست تنها یک نام بود. نامی که وقتی در فهرست تحریم امریکا قرار گرفت، ناآشنا به نظر می‌رسید. اما وقتی در خلال اکران فیلم مخفیانه مرتضوی از جلسه‌اش با فاضل لاریجانی با نام اختصاری آقای (ز) به نطق دفاع احمدی‌نژاد از وزیرش راه پیدا کرد، دیگر ناآشنا نبود. رسانه‌ها خیلی زود رد نشانه‌های آقای (ز) را گرفتند و بابک زنجانی را به عنوان سرمایه‌دار جوان و خوش‌پوشی یافتند که رد پایش در هر صنعت و تجارتی پیدا می‌شد؛ از سرمایه‌گذاری در صنعت سینما تا مدیریت یک باشگاه ورزشی، از سرمایه‌گذاری در ساخت و‌ ساز فروشگاه و برج تا مالکیت یک شرکت هواپیمایی، از صادرات طلای سیاه تا واردات طلای زرد. زنجانی ۳۹ ساله مالک هولدینگ سورینت قشم است و ۶۰ شرکت بزرگ و کوچک که سرمایه هزاران میلیاردی او را بزرگ و بزرگ‌تر می‌کنند. میلیاردری که مدعی است از رانندگی یک شخصیت اقتصادی کشور راه میلیاردر شدنش را شروع کرده است. داستان بابک زنجانی از «رانندگی» تا «رانت خواری» داستان ۱۵ ساله کسی است که ماجرای ثروت اندوزی‌اش با مهمترین پرونده‌های سیاسی – اقتصادی کشور در یک سال اخیر گره خورده است.

آقای (ز) رسانه ها

آقای (ز) مالک باشگاه راه‌آهن بود. با بزرگان فوتبال مراوده می‌کرد؛ یک روز با این ورزشکار نامدار دیدار داشت و روز دیگر با مدیرعامل آن باشگاه نام آشنا. با این حال نه در سر تیتر خبر‌های ورزشی که در خلال مرافعه‌های سیاسی بر سر زبان‌ها افتاد.

نام برده شدن از او در یکی از چالش بر انگیزترین روزهای مجلس (۱۵ بهمن ۹۱) همه آرامش اش را بر باد داد. احمدی‌نژاد که برای دفاع از شیخ الاسلامی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی‌اش در مجلس حاضر شده بود، فیلمی را پخش کرد که نقطه ثقل آن روی پیشنهاد رشوه فردی به نام (آقای ز) به برادر یکی از سران قوا قرار داشت. صدای گفت‌وگو‌ها البته واضح نبود. اما احمدی‌نژاد که دیالوگ‌ها را از روی متن می‌خواند مدام نام آقای (ز) را تکرار می‌کرد. هر چند افشای هویت آقای (ز) برای رسانه‌ها کار چندان مشکلی نبود. چند وقتی بود که دست داشتن کسی با این نام در فروش نفت خام ایران و سوءاستفاده او از این امکان در خبرها درز کرده بود. با این حال بابک زنجانی که بعد‌ها نشان داد تمایل زیادی به واکنش‌های پیش دستانه رسانه‌ای دارد، خیلی زود خودش را با انتشار یک مصاحبه در سایت باشگاه تحت مدیریت‌اش بر سر زبان‌ها انداخت. او در آن مصاحبه با تأکید بر این‌که «کشور قانون دارد و مسئولین مربوطه طبق قانون، کار خود را انجام می‌دهند و حقی برای سوءاستفاده هیچ شخص حقیقی و حقوقی در کشور اسلامی وجود ندارد.» سعی کرد خودش را از اتهامات مطرح شده، تبرئه کند و گفت: «تنها ۵ دقیقه» با فاضل لاریجانی دیدار داشته و حرف خاصی میان شان رد و بدل نشده است.

خریدار ۴ میلیارد یورویی تأمین اجتماعی

او در آذرماه سال ۹۱ تفاهمنامه‌ای ۴ میلیارد یورویی را با سعید مرتضوی امضا کرد که گر چه سود حاصل از آن با احتساب خرید تعدادی از شرکت‌های تحت شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی (شستا) به یک سوم قیمت، سودی سرشار تلقی می‌شد اما سرنوشت زنجانی را با سرنوشت کسی گره زد که پرونده تخلفاتش بعد‌ها زیر ذره بین نمایندگان مجلس قرار گرفت.

زنجانی براساس آن تفاهمنامه نه تنها شرکت‌های مورد توافق را به یک سوم قیمت و تنها با ارائه اعداد نوشته شده بر کاغذ یک حواله بانکی خریداری کرده بود بلکه در قبال تضمین انجام معامله چکی به مبلغ کل قرارداد از مرتضوی دریافت کرد. معامله‌ای که برای تأمین اجتماعی و بیت المال مردم چیزی جز ضرر در پی نداشت و همه توجیه مرتضوی درباره چرایی انجام آن به این دلیل خلاصه شد که می‌خواسته از طریق فروش این شرکت‌ها زمینه ورود ارز به کشور را فراهم آورد.

شائبه های نفتی

بابک زنجانی به وزارت نفت ایران بدهکار است. بدهی دو میلیارد دلاری که با وجود ادعای زنجانی هنوز به حساب وزارت نفت واریز نشده است. سه ماه پیش بیژن زنگنه وزیر نفت دولت یازدهم اعلام کرد: «بابک زنجانی بیش از دو میلیارد دلار حاصل از فروش نفت ایران را به خزانه دولت واریز نکرده است و وزارت نفت و مجلس ایران در حال پیگیری این مسأله هستند.» تازه با افشای این ماجرا بود که بخشی از ابهامات مطرح درباره ثروت این میلیاردر و احتمال سوءاستفاده از شرایط تحریم کشور مطرح شد. تحریم فروش نفت ایران این فرصت را به برخی فعالان تجاری مانند بابک زنجانی داده بود که طرف تجاری وزارت نفت دولت دهم باشند. البته او در گفت‌وگویی درباره چگونه ثروتمند شدن خود مدعی شد در زمان انجام خدمت وظیفه راننده دکتر محسن نوربخش، رئیس وقت بانک مرکزی بوده و از طریق این مراوده و رفاقت در جایگاه عامل بانک مرکزی برای تزریق ارز به بازار قرار گرفته است. هر چند این ادعای بابک زنجانی از سوی چندین و چند مقام حال و گذشته بانک مرکزی تکذیب شده است.

آقای (ز) در دام تحقیق و تفحص

با تغییر دولت و اصرار مجلس، تحقیق و تفحص از دستگاهی که مدت‌ها تحت ریاست و سرپرستی غیرقانونی مرتضوی قرار داشت نتیجه داد، چرخ روزگار برای این چهره سرمایه‌دار دگرگون شد. حتی فقدان ۲۰ هزار صفحه از اسناد تأمین اجتماعی که برای مدتی از سازمان خارج شده بود مانع از برملا شدن تخلفات این سازمان در سال‌های اخیر نشد و نام بابک زنجانی به موازات تخلفات مرتضوی در گزارش تحقیق و تفحص مجلس تکرار شد.

تفاهمنامه ۴ میلیارد یورویی براساس نظر مجلس دارای «اشکالات عدیده حقوقی» بوده است. حتی حواله ارزی ارائه شده از سوی بابک زنجانی برای انجام این معامله قابلیت انتقال بین‌المللی نداشته است. پس از این ماجرا بود که تعدادی از نمایندگان در نامه‌ای به سران سه قوه خواستار برخورد با پرونده فساد مالی او شدند. اما زنجانی بلافاصله با لحنی حق به جانب پاسخ آن را داد و مدعی شد نه جرثومه فساد که قهرمان است و در بحبوحه تحریم‌ها با به خطر انداختن سرمایه خودش به کشور خدمت کرده است.

گرفتاری از ترکیه تا تاجیکستان

ایران در تب و تاب جزئیات و بازتاب‌های گزارش تحقیق و تفحص مجلس بود که نام زنجانی سر از اخبار مربوط به فساد اقتصادی بر ملا شده در ترکیه در آورد. دادستانی ترکیه تعدادی از آقازاده‌های ترک را دستگیر کرد اما در میان نام‌ها یک نام ایرانی هم به چشم می‌آمد.

رضا ضراب، بازرگان ایرانی که متهم بود در ماجرای ارتشاء برای ترخیص طلا از گمرک ترکیه و نقل و انتقال غیرقانونی به ایران دست داشته است. رضا ضراب پس از دستگیری اعتراف کرد که تحت ریاست بابک زنجانی عمل می‌کرده، اما این اعتراف در پازل اتفاقاتی که زنجانی به نوعی با آن‌ها درگیر بود قرار می‌گرفت؛ پازلی که در یک بخش، ماجرای هواپیمای طلای بازداشت شده زنجانی در ترکیه دیده می‌شد و در قطعه‌ای دیگر دور زدن تحریم‌ها و فروش نفت. این سوی مرز‌ها اما زنجانی با التزام به تسویه یک بدهی میلیاردی مواجه بود، دو میلیارد یورو بدهی به وزارت نفت که قرار بود از حساب بانکی در تاجیکستان به حساب وزارت نفت واریز شود. گویا زنجانی مدرک این واریز را به مجلس ارائه داده بود، اقدامی که می‌توانست تا حدودی پرونده او را سبک کند اما پرداخت بدهی از سوی وزارت نفت و بانک مرکزی تکذیب شد.

سند واریز پول از بانک ملی تاجیکستان به حساب وزارت نفت ایران جعلی بود حال این‌که اکنون با بازداشت زنجانی چه سرنوشتی پیش روی بدهی‌های او به وزارت نفت و تأمین اجتماعی قرار می‌گیرد در هاله‌ای از ابهام است.

مهراوه خوارزمی

ایران