گاه‌شمار ۳۵سال تحریم
شهروندان:
تحریم؛ کلمه‌ای که برای ایرانیان غریبه نیست. آنها این واژه را در تاریخ معاصر خود بارها شنیده‌اند. ملی‌شدن صنعت نفت و به تبع آن تحریم نفتی ایران توسط انگلیس را می‌توان اولین تجربه ایرانیان از تحریم خارجی دانست. شاید آن روزها «تحریم» برای پدران ما کمی عجیب بود ولی امروزه دیگر این کلمه برای هر ایرانی آشنا و عجین است.
سال‌هاست در ایران هر آنچه رخ می‌دهد، ربطی به تحریم پیدا می‌کند. از فساد مالی گرفته تا کمبود دارو؛ مستقیم و غیرمستقیم، عامل
مشکلاتی از این دست را باید در تحریم‌ها جست‌وجو کرد. تحریم‌ها علیه ایران بعضا دامان برخی کشورهای دیگر را هم گرفته است. نمونه آن ماجراهای «رضا ضراب» تاجر ثروتمند ایرانی در ترکیه است که گفته می‌شود او به‌همراه بابک زنجانی (کسی که ضراب او را رییس خود خوانده) در فرآیند دورزدن تحریم‌ها نقش داشتند.
تحریم، این واژه التهاب‌زا، به چند دسته تقسیم می‌شود. قسمتی از تحریم‌ها توسط دولت‌ها وضع می‌شود. مانند تحریم‌های یکجانبه آمریکا و اتحادیه اروپا علیه برنامه هسته‌ای ایران یا قانون داماتو (منع سرمایه‌گذاری بیش از ۲۰میلیون‌دلار در ایران). این دسته تحریم‌ها برای کشورها الزام آور نیست ولی در صورتی که آنها را رعایت نکنند، مشمول غضب کشور وضع‌کننده تحریم‌ها شده و جریمه می‌شوند.
دسته دیگر تحریم‌ها از سوی شورای امنیت سازمان‌ملل است. این شورا که از ارکان سازمان ملل به شمار می‌رود، با ساختار ناعادلانه «حق وتو»، می‌تواند تحریم‌هایی را علیه هر یک از کشورهای جهان در قالب قطعنامه الزام‌آور یا غیرالزام‌آور، به تصویب برساند. در نوع «الزام‌آور» آن، تمام کشورها باید تحریم‌ها را رعایت کنند. از طرف دیگر از نگاه اعضای شورای امنیت و مجمع عمومی، کشور مورد تحریم قرارگرفته نیز باید مفاد خواسته‌شده در قطعنامه را اجرا کند.
هرچند اجرای آنها و حل موضوع مورد مناقشه نیز باعث رفع فوری تحریم‌ها نخواهد شد. بلکه رفع آنها سال‌ها طول خواهد کشید. شاید قطعنامه‌ها در عرض مدت کوتاهی با رایزنی قدرت‌ها مصوب شود ولی سال‌ها باید انتظار کشید تا سایه سنگین آنها از سر کشور مورد تحریم قرار گرفته، کم شود. نمونه بارز آن را می‌توان عراق دانست. تحریم‌های عراق که در قالب فصل هفتم منشور ملل‌متحد، تصویب شده بود پس از ۲۳سال از تصویب و با گذشت ۱۰سال از سقوط «صدام‌حسین» دیکتاتور بغداد در تابستان سال ۱۳۹۲ لغو شد.
زمان: ۱۳۵۸
بهانه: تسخیر سفارت آمریکا
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: آمریکا
هدف: صادرات سلاح و جنگ‌افزار نظامی به ایران؛ بلوکه‌شدن تمامی دارایی‌های دولت ایران نزد بانک‌های آمریکایی.
زمان: ۱۳۵۹
بهانه: تسخیر سفارت آمریکا
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: آمریکا
هدف: ممنوعیت هرگونه صادرات به جز غذا و دارو به ایران؛ ممنوعیت هرگونه معامله مالی آمریکاییان با ایرانیان؛ ممنوعیت هر نوع واردات از ایران؛ ممنوعیت تمامی سفرها به ایران یا از ایران؛ توقیف تمامی تجهیزات نظامی خریداری‌شده یا سفارش‌داده شده توسط دولت ایران.
زمان: ۱۳۶۲
بهانه: ادعای حمایت ایران از تروریسم
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: آمریکا
هدف: افزودن ایران به فهرست کشورهای حامی تروریسم بین‌المللی؛ کنترل‌های شدید و سختگیرانه‌تر در رابطه با صادرات به ایران.
زمان: ۱۳۶۳
بهانه: ادعای حمایت ایران از تروریسم
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: آمریکا
هدف: محدودیت‌های بیشتر برای صادرات تجهیزاتی به ایران که دارای کاربرد دوگانه هستند و می‌توانند در امور نظامی نیز مورد استفاده قرار گیرند.
زمان: ۱۳۶۶
بهانه: ادعای حمایت ایران از تروریسم
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: آمریکا
هدف: ممنوعیت تمامی واردات از ایران به‌جز نشریات و مطالب برای نشر خبر؛ ممنوعیت واردات محصولات تصفیه‌شده نفتی از کشورهای ثالث که از مواد خام نفتی ایرانی تهیه شده باشند؛ ممنوعیت ورود کالاها و فرآورده‌های آمریکایی به ایران.
زمان: ۱۳۶۸
بهانه: ادعای آمریکا مبنی بر دستیابی ایران به مواد لازم برای تولید سلاح‌های شیمیایی.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: آمریکا
هدف: تحریم تجهیزات و مواد مرتبط با تولید سلاح‌های شیمیایی و بیولوژیکی.
زمان: ۱۳۷۱
بهانه: دستیابی ایران به فناوری کاربرد سلاح‌های نظامی.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: آمریکا
هدف: تحریم صادرات کالاهای دومنظوره به ایران.
زمان: ۱۳۷۳
بهانه: مخالفت ایران با برقراری صلح خاورمیانه، ادعای حمایت از تروریسم و تلاش برای کسب سلاح‌های کشتار جمعی.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: آمریکا
هدف: ممنوعیت هرگونه معامله برای توسعه نفتی ایران.
زمان: ۱۳۷۴
بهانه: ادامه ادعاهای پیشین.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: آمریکا
هدف: ممنوعیت تجارت و سرمایه‌گذاری متقابل میان ایران و آمریکا؛ ممنوعیت هرگونه واردات نفت‌خام و محصولات تصفیه‌شده از مواد خام نفتی ایران و نیز تامین‌مالی یا سرمایه‌گذاری تجاری در ایران؛ تصویب قانون داماتو (مجازات شرکت‌های غیرآمریکایی که در بخش انرژی ایران بیش از ۲۰میلیون‌دلار در سال سرمایه‌گذاری کنند).
زمان: ۱۳۷۵
بهانه: در ادامه ادعاهای پیشین.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: آمریکا
هدف: تلفیق قانون داماتو با طرح بنیامین گیلمن در قالب مجازات ایران و لیبی.
زمان: ۱۳۷۶
بهانه: ادعاهای پیشین.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: آمریکا
هدف: تحریم‌های بیشتر برای کشورهای ثالث که به ایران صادرات دارند؛ تمدید طرح مجازات ایران و لیبی.
زمان: ۱۳۸۵
بهانه: فعالیت‌های هسته‌ای ایران.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: شورای امنیت سازمان‌ملل در قالب قطعنامه ۱۶۹۶٫
هدف: تعلیق همه فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی و پردازش مجدد مواد هسته‌ای.
زمان: ۱۳۸۵
بهانه: فعالیت‌های هسته‌ای ایران.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: شورای امنیت سازمان‌ملل در قالب قطعنامه ۱۷۳۷٫
هدف: تحریم تاسیسات هسته‌ای و توقیف دارایی‌ها و شرکت‌های ایرانی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران؛ مهلت ۶۰روزه به ایران برای تعلیق غنی‌سازی اورانیوم.
زمان: ۱۳۸۶
بهانه: فعالیت‌های هسته‌ای ایران.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: آمریکا
هدف: تحریم بانک‌های ایرانی و تعدادی از نهادها و شرکت‌های وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ (بانک جهانی نیز اعلام کرد از دادن خدمات به‌این بانک‌ها و موسسات خودداری خواهد کرد).
زمان: ۱۳۸۶
بهانه: فعالیت‌های هسته‌ای ایران.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: شورای امنیت سازمان‌ملل در قالب قطعنامه ۱۷۴۷٫
هدف: محدودکردن کشورهای جهان در همکاری خود با شرکت‌های ایرانی‌ای که در زمینه انرژی هسته‌ای فعالیت دارند؛ ممنوعیت صادرات و واردات سلاح‌های سنگین به ایران؛ توقیف دارایی‌های ۲۸ گروه، شرکت و افرادی که در فعالیت‌های هسته‌ای ایران یا تولید موشکها شرکت داشتند یا از آن حمایت میکردند؛ تحریم بانک سپه و شرکت‌های مرتبط با سپاه پاسداران.
زمان: ۱۳۸۶
بهانه: فعالیت‌های هسته‌ای ایران.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: شورای امنیت سازمان‌ملل در قالب قطعنامه ۱۸۰۳٫
هدف: بازرسی محموله‌های دریایی و هوایی به مقصد ایران و برعکس، اگر مشکوک به حمل مواد و تجهیزات ممنوعه باشند؛ افزایش محدودیت‌های مسافرتی و مالی بر افراد و شرکتها؛ ممنوعیت اقلام دادوستد کالاهایی با کاربردهای نظامی و غیرنظامی و ممنوعیت فروش تمامی فناوریهایی از این دست به ایران؛ افزودن تحریم ۱۳فرد و ۱۳شرکت به فهرست افراد و شرکت‌های مظنون به کمک به برنامههای هسته‌ای و موشکی ایران.
زمان: ۱۳۸۷
بهانه: فعالیت‌های هسته‌ای ایران.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: شورای امنیت سازمان‌ملل در قالب قطعنامه ۱۸۳۵٫
هدف: الزام ایران به اجرای قطعنامه‌های پیشین.
زمان: ۱۳۸۷
بهانه: فعالیت‌های هسته‌ای ایران.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: آمریکا
هدف: تحریم بانک توسعه صادرات ایران و بانک ملی ایران.
زمان: ۱۳۸۸
بهانه: فعالیت‌های هسته‌ای ایران.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: آمریکا
هدف: تحریم شرکت‌های صادر‌کننده بنزین به ایران.
زمان: ۱۳۸۹
بهانه: فعالیت‌های هسته‌ای ایران.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: شورای امنیت سازمان‌ملل در قالب قطعنامه ۱۹۲۹٫ (سه‌روز بعد از توافق هسته‌ای، ایران، برزیل، ترکیه)
هدف: ممنوعیت فعالیت تجاری مرتبط با غنی‌سازی اورانیوم و دیگر مواد هسته‌ای یا فناوری دیگر کشورها؛ ممنوعیت انتقال هرگونه تانک، خودروهای زرهی، هواپیماهای جنگی، هلیکوپترهای تهاجمی، توپخانه کالیبر بالا، کشتی‌های نظامی، موشک و سیستم‌ها و قطعات مرتبط با آنها به ایران؛ تایید تحریم‌های اعمال‌شده در قطعنامه‌های پیشین؛ تحریم شرکت کشتیرانی ایران.
زمان: ۱۳۸۹
بهانه: فعالیت‌های هسته‌ای ایران.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: آمریکا
هدف: تحریم پست‌بانک ایران؛ تحریم ۲۲شرکت نفتی، انرژی و بیمه که توسط دولت ایران اداره می‌شود و در ایران و بخش‌های مختلف جهان از جمله لندن، سنگاپور و دوبی فعالیت می‌کنند؛ تحریم ۳۷شرکت اروپایی و پنج‌نفر از شهروندان ایرانی که گفته می‌شود در بخش کشتیرانی ایران فعالیت دارند؛ تحریم ۲۴شرکت کشتیرانی بین‌المللی به‌علت تجارت با ایران.
زمان: ۱۳۸۹
بهانه: فعالیت‌های هسته‌ای ایران.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: اتحادیه اروپا
هدف: ممنوعیت سرمایه‌گذاری مشترک با حضور در ایران که در حوزه‌های صنایع نفت و گاز طبیعی و موضوع وابسته به آن؛ ممنوعیت تامین بیمه و بیمه اتکایی به دولت ایران از سوی کشورهای عضو؛ تحریم فروش، عرضه یا انتقال تجهیزات انرژی و فناوری مورد استفاده ایران برای پالایش، میعان‌سازی گاز طبیعی، اکتشاف و تولید.
زمان: ۱۳۹۰
بهانه: فعالیت‌های هسته‌ای ایران
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: آمریکا
هدف: تحریم شرکت هواپیمایی ایران‌ایر و ممنوعیت معامله با این شرکت. تحریم ۱۰شرکت کشتیرانی و برخی مقامات نظامی؛ تحریم بانک‌مرکزی، بانک تجارت؛ تحریم بانک دوبی به علت مراوده با ایران.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: اتحادیه اروپا
هدف: تحریم بخش انرژی و کشتیرانی جمهوری‌اسلامی؛ تحریم بیش از ۱۸۰شرکت و شخصیت ایرانی؛ اعمال تحریم بر ۳۲مقام ایرانی با ادعای نقض حقوق‌بشر؛ بلوکه‌شدن دارایی‌های ۱۸۰شخص حقیقی و شرکت توسط سوییس.
زمان: ۱۳۹۱
بهانه: فعالیت‌های هسته‌ای ایران.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: اتحادیه اروپا
هدف: تحریم واردات نفت از ایران؛ تمدید تحریم‌ها علیه مقامات ایرانی و افزودن ۹نفر دیگر؛ مسدودکردن دارایی‌های بانک‌مرکزی و ممنوعیت تجارت طلا و سایر فلزات گرانبها با بانک و نهادهای دولتی ایران.
بهانه: فعالیت‌های هسته‌ای ایران و مقابله با برنامه موشکی ایران.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: آمریکا
هدف: تحریم ۵۰ شرکت و موسسه مالی ایران که با وزارت دفاع ایران، نیروهای مسلح و سازمان صنایع فضایی ایران، شرکت خطوط کشتیرانی ایران و سپاه پاسداران انقلاب‌اسلامی‌ایران همکاری دارند؛ تحریم شرکت نفتکش ملی ایران به‌همراه ۵۸ کشتی و ۲۷موسسه و نهاد وابسته به آن، تحریم چهار شرکت و یک شهروند ایرانی.
بهانه: ادعای صدور تسلیحات به سوریه.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: شورای امنیت سازمان‌ملل.
هدف: تحریم دو شرکت ایرانی.
زمان: ۱۳۹۲
بهانه: فعالیت‌های هسته‌ای ایران.
نهاد یا کشور اعمال‌کننده: آمریکا
هدف: تحریم بانک مشترک ایران و ونزوئلا؛ تحریم چندین شرکت و شخص که به ادعای آمریکا دخیل در برنامه هسته‌ای ایران بودند.
شرق
