تاریخ انتشار : یکشنبه ۱۷ فروردین ۱۳۹۳ زمان انتشار : ۰۸:۲۱

شهروندان – محسن کوهکن*:
برای زنده ماندن ناگزیریم، تنفس کنیم و ادامه حیات بدون تنفس امکان‌پذیر نیست. بر این اساس، مقام معظم رهبری فرهنگ را به «هوایی که تنفس می‌شود» تشبیه کرده‎اند.

از سوی دیگر استقلال در زمینه اقتصادی و سیاسی در صورتی امکان‌پذیر می‌شود که استقلال فرهنگی در جامعه وجود داشته باشد. زمانی‌که از فرهنگ به‌عنوان آداب و رسوم، اخلاق و سبک زندگی مردم ـ که طی سالیان دراز به شکل عرف درآمده ـ صحبت می‌کنیم منظورمان «فرهنگ کلی» است. به طور کلی می‏توان گفت که ما دو نوع فرهنگ داریم: فرهنگ دینی و فرهنگ عمومی و ملی که در واقع باید تلاش کرد فرهنگ اسلامی و دینی تبدیل به فرهنگ عمومی هم بشود.

همان‌طور‌که مقام معظم رهبری چند سال پیش فرمودند دشمن به ما «تهاجم فرهنگی» می‌کند، در واقع ما در اقتصاد تحریم داریم و در فرهنگ تهاجم. ما اگر تمام نیازهای رفاهی و اقتصادی و عمرانی مردم را تامین کنیم اما به مبانی فرهنگی بی‌توجهی شود به مرور زمان در جامعه خلا به‌وجود می‌آید که می‌تواند نتایج ناگواری در پی داشته باشد. دشمن هم این را خوب می‌داند و می‌خواهد با تهاجم فرهنگی کشور را به‌سمت وابستگی ببرد آنگاه دیگر نیازی به لشکرکشی نظامی نیست و می‌تواند به‌راحتی بر یک کشور تسلط پیدا کند.

از سوی دیگر نباید فراموش کرد که تغییر در عرصه فرهنگی، امری زمان‌بر است. به همین دلیل هرگونه انحراف فرهنگی سال‌های زیادی می‌تواند باقی بماند که خود دلیلی روشن برای پیچیدگی‌های خاص و منحصر به‌فرد امور در این عرصه و کشمکش‎های مبارزه در این زمینه است.

در مورد نقش دولت در فرهنگ جامعه، بسیاری قبلا تمام بار فرهنگ را بر دوش دولت می‌دیدند و دولت‌های پیشین نیز مستقیم یا غیرمستقیم چنین نقشی را می‌پذیرفتند که این درست نیست. تمام بار مسئله فرهنگ در جامعه به دوش دولت نیست و نباید هم باشد. چرا که بخشی از حرکت فرهنگی ما توسط خود مردم و به‌طور خودجوش شکل می‌گیرد و پیش می‌رود. مانند معلمی که در یکی از شهرستان‌ها از جیب خود هزینه می‌کرد و به دانش‌آموزی که پاسخ درست یک سوال را می‌داد هدیه می‎داد. امثال این نوع برخوردها بسیار است که کاملا جدا از دولت است، مانند هیات‌های عزاداری یا جشن ‌های مذهبی که توسط خود مردم انجام می‌شود.

وقتی ما مستقیما از فرهنگ صحبت می کنیم مستقیما وزارت ارشاد را مدنظر قرار داده‌ایم. اما این را نباید فراموش کرد که آموزش و پرورش هم کار فرهنگی انجام می‌دهد، حوزه‌های علمیه هم کار فرهنگی انجام می‌دهند. حتی وزارتخانه‌هایی که با اقتصاد سر و کار دارند با انجام برخی رفتار می‌توانند تاثیر زیادی بر عرصه فرهنگ بگذارند. البته در نهایت هم نمی‌شود از این موضوع گذشت که بیشترین امکانات مادی کشور در دست دولت است، قطعا دولت می‌تواند و باید تاثیرگذارترین نهاد کشور در زمینه فرهنگ باشد. اما نباید فراموش کرد که دولت در نهایت می‌تواند تاثیرگذارترین نهاد در زمینه فرهنگ باشد و نه تنها نهاد تاثیرگذار.

 *سخنگوی سابق هیات رئیسه مجلس

قانون