تاریخ انتشار : شنبه ۱ شهریور ۱۳۹۳ زمان انتشار : ۱۹:۴۸

شهروندان:
رفع اساسی مشکل کم آبی در کشور نیازمند نگاهی ملی به منظور برنامه ریزی و اقدامات مدیریتی همه جانبه در سطح کلان است و تلاش در جهت اصلاح الگوی مصرف آب از سوی شهروندان تنها یکی از راهکارهای مدیریتی در این خصوص محسوب می شود.

چند سالی می شود که با شروع فصل تابستان هشدارها و توصیه های مختلف وزارت نیرو برای رعایت الگوی مصرف آب و برق از سوی شهروندان شدت بیشتری به خود گرفته و طبق اظهارات مسوولان امر این توصیه ها و هشدارها به خصوص در مورد مصرف آب تاثیر بسزایی نداشته و در برخی از مناطق کشور بعضا شاهد افزایش چشمگیر مصرف آب بوده ایم.

میزان مصرف روزانه سرانه آب طبق گزارشات واصله در برخی استان ها حتی به عدد ۴۰۰ لیتر نیز رسید، این درحالی است که سرانه مصرف آب در پر آب ترین کشورهای جهان مانند انگلیس و فرانسه حداکثر ۱۵۰ لیتر در روز است.

اما جدای از مساله بی توجهی خواسته یا ناخواسته برخی از شهروندان در مورد استفاده بی رویه از آب که ناشی از بی توجهی برخی از شهروندان است و از وجود برخی مشکلات فرهنگی مردم حکایت دارد، ایران به لحاظ اقلیمی و جغرافیایی یکی از کشورهای کم آب جهان با شرایط تقریبا پایدار محسوب می شود و وقت آن فرا رسیده که رفع مشکل کم آبی در کشور با برنامه ریزی و اقدامات همه جانبه مدیریتی در سطح کلان و ملی در دستور کار مسوولان بیش از گذشته قرار گیرد.

کارشناسان معتقدند مساله هدر رفت آب و رعایت الگوی مصرف تنها به بخش شرب خانگی خلاصه نمی شود و به طور حتم نیازمند اقدامات اساسی و پرشتاب مجموعه دستگاه های مدیریتی در زمینه کنترل مصرف بهینه منابع آبی در سایر بخش ها از جمله کشاورزی و صنعتی است.

موضوعی که توجه لازم و شایسته به آن کشور را تا حدود زیادی از بحران فعلی امروز ناشی از کمبود بارندگی دور خواهد ساخت.

قرن بیست یکم جنگ برسر آب

یک کارشناس ارشد امور شهری در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه، آب از گذشته های دور بعنوان یکی از اصلی ترین منابع حیاتی مورد توجه انسان بوده و قرن ها دلیل عمده تنش و مناقشه بین کشورها بوده است، گفت: کارشناسان پیش بینی کرده اند که با شش برابر شدن تقاضای جهانی برای آب در طول قرن بیستم، رقابت و جنگ ملت ها در قرن بیست و یکم نیز بر سر آب خواهد بود.

ˈ ابراهیم بیات ˈ با اشاره به وجود تنها ۳۴ صدم درصد از آب های موجود جهان در کشورمان، علاوه بر کمبود نزولات جوی، تبخیر زیاد آب را نیز عامل اساسی مشکل کم آبی ایران دانست.

وی با اشاره به میانگین میزان بارندگی سالانه در کشورمان، اظهارداشت: برابر آمارهای اعلام شده از سوی وزارت نیرو میانگین بارندگی سالانه ایران در سی سال گذشته ۲۵۰ میلی متر بوده و این در مقایسه با سایر نقاط جهان از جمله کشورهای اروپایی با میانگین بارش سالانه حداقل ۷۰۰ میلی متر، بسیار پایین تر از حد متوسط بوده است.

بیات، مقدار سرانه مصرف آب در کشورمان در بخش های مختلف به ویژه بخش کشاورزی را بالا دانست و گفت: متاسفانه بخش اعظمی از آب های ناشی از بارندگی نیز در فرآیند تبخیر بوسیله گرمای خورشید بخار شده و از دسترس خارج می شود و این مسئله توجه به مهندسی آب را بیشتر کرده است.

وی، حمایت از اقدامات پژوهشی در زمینه خشکسالی، احداث سدهای زیر زمینی، جلوگیری از تخریب پوشش گیاهی، گسترش و ارتقا روش های نوین آبیاری مزارع، بهسازی شبکه های آبرسانی شهری، جداسازی آب شرب از سایر مصارف شهری بعنوان اقدامی که در تمام کشورهای پیشرفته انجام شده است را از جمله عوامل حفظ منابع آبی در کشور عنوان کرد.

این کارشناس ارشد امور شهری همچنین ارتقا سطح فرهنگ صرفه جویی در مصرف آب به خصوص در بین زنان خانه دار با کمک رسانه ها و نظارت مستمر بر منابع و مصارف آبی را از دیگر عوامل مهم حفظ منابع آبی کشور ذکر کرد.

بیش از۹۰ درصد آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود

رییس اداره جهاد کشاورزی شهرستان ری نیز در خصوص میزان هدررفت آب در کشورمان و با بیان اینکه،بیش از ۹۰ درصد آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود، این میزان را نسبت به سایر کشورهای جهان بالا دانست و گفت: متوسط مصرف آب در بخش کشاورزی ایران حداقل ۲۰ درصد بالاتر از متوسط جهانی است.

ˈداریوش جوادیˈ با اشاره به اینکه، بین ۴۰ تا ۴۲ درصد آب استان تهران نیز در بخش کشاورزی مصرف می شود، افزود: برخی از کشورها موفق شده اند میزان مصرف آب در بخش کشاورزی را تا حد قابل توجهی از طرق مختلف کاهش دهند.

وی با اشاره به یکسان نبودن میزان بارش در مناطق مختلف کشورمان و با بیان اینکه، مهندسی حفظ آب در شرایط جغرافیایی کشورمان ضروری است، اظهار داشت: بیشتر ریزش های جوی در اغلب مناطق کشور در فصل بهار صورت می گیرد و در این فصل نیاز چندانی به آب به منظور فعالیت های کشاورزی نیست.

جوادی در مورد راهکار مقابله با محدودیت های منابع آبی و توزیع فصلی نامناسب بارندگی در کشور گفت: بایستی ابتدا ظرفیت منابع آب های موجود سطحی و زیرزمینی کشور به درستی مورد شناسایی و مطالعه قرار گرفته تا برنامه ریزی جامعی برای حفظ و بهره برداری صحیح از آب های موجود انجام شود.

رییس اداره جهاد کشاورزی شهرستان ری، اجرای روش های ˈبهزراعی و بهنژادیˈ را بعنوان اساسی ترین روش های اصلاح الگوی مصرف آب در بخش کشاورزی برشمرد و افزود: اصلاح روش های کاشت، اجرای سیاست تغییر کاربری اراضی در الگوی کشت مبتنی بر مزیت نسبی، کاهش سطح کشت محصولات با مصرف بالای آب و اصلاح و توسعه کاشت گیاهان کم آبخواه از جمله راه کارهای مقابله با کم آبی در بخش کشاورزی است.

به گفته جوادی، توسعه کشت های گلخانه ای، اجرای سیستم های آبیاری تحت فشار و مهارآب های فصلی در بهبود الگوی مصرف آب در بخش کشاورزی تا حد قابل توجهی موثر و مفید است.

وی ضمن تاکید براهمیت استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده و فرآوری آب به منظوراستفاده در بخش کشاورزی گفت: این موضوع در اکثر کشورهای کم آب خاورمیانه که در ناحیه خشک و نیمه خشک قرار گرفته اند مورد توجه واقع شده و هر کدام از این کشورها طرح هایی را برای اجرای این طرح در دست اقدام دارند.

مروری بر وضعیت منابع آبی در مناطق جنوب استان تهران

معاون نظارت بربهره برداری شرکت آب و فاضلاب منطقه شش تهران، که مدیریت بخش های جنوبی شهر تهران و همچنین شهرستان ری را بر عهده دارد، ضمن اشاره به محدوده جغرافیایی حوزه مدیریتی این منطقه اظهار کرد: محدوده عملیاتی آب و فاضلاب منطقه شش تهران حدود ٨٠ کیلومتر مربع و پنج منطقه شهری را شامل می شود.

ˈاصغر کنگرلوˈ افزود: تمامی مناطق زیرین خط میدان خراسان تا پاسگاه نعمت آباد تا جنوب شهرستان ری تحت مدیریت آب و فاضلاب منطقه شش است.

وی با بیان اینکه، میانگین مصرف آب در استان تهران حدود ۸۰ میلیون متر مکعب در ماه است، این میزان مصرف آب در منطقه شش تهران را ۱۲ میلیون متر مکعب عنوان کرد و گفت: اکنون ۲۰۵ هزار مشترک داریم که ۱۹۶ هزار آن فعال و تامین آب این محدوده بر عهده شرکت تامین تصفیه آب تهران است.

کنگرلو با اشاره به تامین آب محدوده جنوبی استان تهران از طریق سدهای کرج، طالقان، لار و لتیان، تصریح کرد:۷۰ درصد آب محدوده جغرافیایی منطقه شش از طریق آب های سطحی و ۳۰ درصد آن با آب چاه تامین می شود.

وی درادامه، میزان هدر رفت آب در حوزه مدیریتی منطقه آب و فاضلاب شش تهران را ۲۳ درصد عنوان کرد و افزود: سرمایه گذاری در خصوص بهبود شبکه های آب رسانی به مزارع و همچنین شبکه شرب مصرفی تاثیر به سزایی در کاهش هدر رفت آب در کشور خواهد داشت.

معاون نظارت بر بهره برداری شرکت آب و فاضلاب منطقه شش تهران، تاکید کرد: هیچگونه آب کلرداری به فضای سبز این حوزه از تهران در نظر گرفته نشده و تنها یکسری چاه های سطحی خراب با مشخصه نیترات ۲۸۰ به شهرداری ها برای آبیاری فضای سبز منطقه اختصاص داده شده است.

وی با اشاره به آزمایش و پایش آب کلیه پارک ها و بوستان های منطقه جنوب تهران به صورت ماهانه، اظهار داشت: در صورتی که این آب دارای کلر باشد به طور حتم سرقتی و غیرمجاز محسوب شده و مطابق مقررات با آن برخورد خواهد شد.

کنگرلو در ادامه، افزود: آب واحد مشترکانی که بیش از پنجاه مترمکعب آب یا به عبارتی بیش از دو و نیم برابر الگوی مصرف مازاد مصرف داشته باشند در روزهای آینده قطع خواهد شد و مجوز آن از استانداری تهران اخذ شده است.

معاون نظارت بر بهره برداری شرکت آب و فاضلاب منطقه شش گفت: هیچگونه چاهی در این محدوده مستقیم به شبکه آب شرب مورد استفاده شهروندان متصل نیست چراکه قبل از آن بایستی آب برای گندزدایی و اضافه شدن کلر به مخازن تعبیه شده هدایت شود.

میزان مصرف آب در بخش های مختلف شهرستان ری

اما از معاون نظارت بر بهره برداری شرکت آب و فاضلاب منطقه شش تهران به صورت مشخص در خصوص میزان مصرف آب از سوی شهروندان ساکن در منطقه شهرری پرسیدیم که به شرح ذیل اعلام شد.

باقر شهر با جمعیتی ۷۲ هزار نفری و ۱۱ هزار مشترک، ۲۷۰ لیتر در ثانیه مصرف دارد که آب این منطقه از طریق ۱۸ حلقه چاه جمع آوری و از طریق مخزن ۱۰ هزار متر مکعبی به شبکه پمپاژ می شود.

کهریزک با جمعیتی ۴۸ هزار نفر و پنج هزار و ۵۰۰ مشترک، ۱۴۰ لیتر در ثانیه مصرف دارد که آب این منطقه از طریق ۱۰ حلقه چاه جمع آوری و از طریق مخزن ۱۰ هزار متر مکعبی به شبکه پمپاژ می شود.

حسن آباد فشافویه با جمعیتی ۵۰ هزار نفری و ۸ هزار مشترک، ۱۷۰ لیتر در ثانیه مصرف دارد که آب این منطقه نیز از طریق ۱۴حلقه چاه جمع آوری و از طریق مخازن ۱۰ هزار متر مکعبی به شبکه مصرف پمپاژ می شود.

قیامدشت با ۵۰ هزار جمعیت و ۸ هزار مشترک، ۱۱۰ لیتر در ثانیه مصرف دارد که آب این منطقه نیز از طریق ۱۰ حلقه چاه بصورت مستقیم به شبکه مصرف پمپاژ می شود یعنی از مخازن برخوردار نیست.

خاور شهر با ۲۰ هزار جمعیت و سه هزار و ۴۰۰ مشترک، ۹۵ لیتر در ثانیه مصرف دارد که آب این منطقه نیز از طریق یک مخزن ۱۰ هزار متر مکعبی به شبکه پمپاژ می شود.

فرو نشست سالانه ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتری زمین در جنوب شرق استان تهران

معاون نظارت بر بهره برداری شرکت آب و فاضلاب جنوب شرق تهران نیز با اشاره به محدوده جغرافیایی حوزه آب و فاضلاب جنوب شرق تهران اظهارداشت: این محدوده عملیاتی با ۸۶۰ هزار جمعیت و ۱۷۰ هزار مشترک فعال از جنوب خاور شهر آغاز و چهار شهرستان قرچک، پاکدشت، ورامین و پیشوار را شامل می شود.

ˈغلامرضا مرادیˈ با بیان اینکه، منطقه جنوب شرق استان تهران به خصوص دشت ورامین به لحاظ منابع آبی فقیر محسوب می شود، تامین و تولید منابع آبی جنوب شرق استان تهران را به طور کلی از طریق منابع آب غیرسطحی و زیرزمینی عنوان کرد و افزود: میزان تولید آب در این منطقه ۲ و نیم متر مکعب در ثانیه است.

وی با اشاره به هزینه گزاف شیرین آب در کشور و اینکه مردم بیشتر باید قدر این آب را بدانند، طرح مطالعاتی دو شبکه ای کردن توزیع آب در کشور را به منظور استفاده بهینه از آب را طرحی عالی عنوان و تصریح کرد: تنها ۱۰ درصد آب شیرین برای شرب مصرف می شود و باقی آن برای سایر نیازها از جمله شست و شو استفاده می شود.

مرادی همچنین ضمن تاکید بر فرسودگی و سن بالا شبکه توزیع آب در مناطق جنوب شرق استان تهران، اظهار داشت: شبکه های توزیع آب در مناطقی مانند ورامین، حصار امین، پاکدشت، فرون آباد، قیامدشت بایستی به مرور زمان بازسازی شوند.

وی، حجم شبکه توزیع شهرستان ورامین بعنوان تنها یکی از مناطق تحت مدیریت آب و فاضلاب جنوب شرق استان تهران را ۲۸۴ کیلومتر عنوان و تصریح کرد: اصلاح سالانه ۱۰ درصد از شبکه توزیع این منطقه در دستور کار آب و فاضلاب جنوب شرق استان تهران است.

مرادی همچنین با بیان اینکه، زمین در جنوب شرق استان تهران سالانه ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر فرونشست می کند، افزود: حدود یک و نیم متر افت سطح آب بصورت سالانه در مناطق جنوب شرق تهران اتفاق می افتد و بعبارتی سفره های آب یک و نیم متر پایین رفته و باعث فرونشست زمین می شود لذا طرح مهندسی مجدد چاه ها ضروری است.

وی در ادامه با بیان اینکه، در حال حاضر در اغلب استان های کشور با تنش آبی مواجه هستیم، گفت: تا چند سال گذشته با حفر ۱۸۰ متر در منطقه جنوب شرق استان تهران به آب دسترسی پیدا می کردیم، اما در حال حاضر با حفر ۳۰۰ متر تنها هشت لیتر آب در ثانیه برداشت می شود که این یک فاجعه است.

مرادی با اشاره به وجود ۳ هزار و ۵۷۰ چاه و انشعاب غیر مجاز تنها در منطقه ورامین گفت: این انشعابات غیر مجاز شناسایی شده و جلسات متعددی با فرمانداری و شهرداری ورامین به منظور استفاده بهینه از آب برگزار شده است که نتایج خوبی نیز در بر داشته است.

وی همچنین از شناسایی مشترکان پر مصرف منطقه جنوب شرق استان تهران خبر داد و گفت: تذکرات لازم به این مشترکان داده شده که برنامه قطع آب اینگونه مشترکان در صورت عدم در دستور کار مدیریت آب و فاضلاب جنوب شرق استان تهران قرار گرفته است.

برای تامین آب با کیفیت در جنوب غرب استان تهران با مشکل مواجه ایم

مدیر عامل و رییس هیات مدیره شرکت آب و فاضلاب جنوب غرب نیز، مناطق اسلامشهر، رباط کریم، بهارستان و منطقه خلیج فارس با جمعیت یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر و ۲۷۰ هزار مشترک را تحت پوشش شرکت آب و فاضلاب جنوب غرب استان تهران عنوان کرد.

ˈنجف پرتویˈبا بیان اینکه، منطقه جنوب غرب استان تهران به لحاظ منابع آبی از مناطق فقیر استان تهران محسوب می شود، تامین آب کیفی در این منطقه را به جهت بافت زمین شناسی و قرار گرفتن در مجاورت رودخانه شور و دریاچه نمک را دشوار دانست.

وی با اشاره به تامین آب منطقه جنوب غرب تهران تنها از طریق منابع زیرزمینی و ۳۰۰ حلقه چاه منطقه گفت: میزان مصرف اسلامشهر با ۷۰۰ هزار جمعیت یک هزار و ۸۰۰ لیتر در ثانیه، رباط کریم با ۴۷۰ هزار جمعیت ۶۰۰ لیتر در ثانیه و بهارستان با ۶۵۰ هزار جمعیت یک هزار و ۷۵۰ لیتر در ثانیه است.

پرتوی با بیان اینکه، بیش از ۹۰ درصد کار تامین آبرسانی به مسکن های مهر موجود در این این منطقه انجام شده است، تصریح کرد: مصرف شهر پرند در حال حاضر ۶۰۰ لیتر در ثانیه است در صورتیکه این منطقه حتی از یک حلقه چاه برخوردار نیست.

وی افزود : تمام آب مسکن مهر شهرک پرند از طریق منابع آبی واقع در بزرگراه آزادگان و پنج کیلومتری این شهرک تامین و در چهار مرحله به این شهرک پمپاژ می شود که بر اساس مطالعات انجام شده از سوی مشاور، برای جمعیت ۴۰۰ هزار نفری پرند در صورت سکونت کامل نیازمند حداقل ۳٫۲ متر مکعب در ثانیه آب هستیم.

مدیر عامل و رییس هیئت مدیره شرکت آب و فاضلاب جنوب غرب استان تهران همچنین گفت: پیک مصرف در سال ۹۳ به دلیل افزایش گرمای بی سابقه از ابتدای تیر ماه در سال های گذشته به ابتدای خرداد بازگشت و همین امر افزایش ۲۵ درصدی مصرف آب را در پی داشته است.

به گفته وی به علت فقر منابع آبی و همچنین ضعیف بودن زیرساخت های شبکه های توزیع آب در منطقه جنوب غرب استان تهران،این منطقه در این خصوص با کمبود اعتبار مواجه است.