زلزله‌های پرخسارت ایران
شهروندان:
زلزله جزو مهم‌ترین حوادث طبیعی است که در کشور ما رخ می‌دهد. این حادثه طبیعی به این دلیل در کشور ما اهمیت دوچندان دارد که از نظر جغرافیایی، ایران بر کمربند زلزله واقع است.
درباره حوادث طبیعی در تاریخ ایران، تحقیق و بررسی مدونی وجود ندارد اما به دلیل تعدد وقوع زلزله در ایران و تلفات به جا مانده از آن می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که این حادثه طبیعی،بیشترین تلفات و آسیب‌ها را در طول تاریخ حوادث طبیعی ایران از خود بر جای گذاشته است.
با بخشی از زلزله‌های پرقدرت صد‌سال اخیر ایران آشنا شوید.
زلزله دشت سیلاخور
۳ بهمن ۱۲۸۷ قمری،دشت سیلاخور در جنوب شهرستان بروجرد امروزی یکی از بزرگترین زمین لرزه‌های ثبت شده ایران را شاهد بود.بزرگی این زمین‌لرزه ۳.۷ در مقیاس امواج درونی زمین، ریشتر ثبت شده است. در این زلزله ۸هزار نفر کشته و ۶۴ روستا تخریب شد.دشت سیلاخور منطبق با گسل سراسری زاگرس است و وجود گسل‌های فرعی مانند گسل دورود و گسل قلعه حاتم در این منطقه، استعداد منطقه را برای زمین‌لرزه‌های بزرگ دیگر موجب شده است.بر همین اساس زلزله فروردین ۱۳۸۵ سیلاخور با قدرت ۱.۶ ریشتر نیز از دیگر زمین‌لرزه‌های بزرگ منطقه در سال‌های اخیر است.
زلزله سلماس
در سال ۱۳۰۹ زمین‌لرزه‌ای با بزرگی ۷.۴ ریشتر سلماس را لرزاند که باعث کشته شدن ۲۵۱۴ نفر و تخریب ۶۰ روستا شد. زلزله بزرگ و مخرب سال ۱۳۰۹ سلماس جزو یکی از مخرب‌ترین زلزله‌های منطقه آذربایجان محسوب می‌شود.این زلزله ۱۵ساعت پس از پیش‌لرزه سلماس در بامداد روز چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۳۰۹ رخ داد. زلزله اصلی در آن واحد موجب تخریب کامل دیلمقان و حدود ۶۰ روستا در دشت سلماس و مناطق حاشیه آن شد.دامنه آسیب‌ها از دشت سلماس به دهستان قطور و مسیر علیای زاب در ترکیه کشیده شده بود و موجب کشته شدن ۲۵۰۰ تا ۴۰۰۰ نفر در سلماس شد.
براساس مطالعات و بررسی‌ها کل آثار خشتی و گلی منطقه در اثر این زلزله از بین رفته‌اند. در این زلزله اکثر آثار باستانی سلماس ازجمله حصار ۴ متری شهر دیلمقان، مساجد و بقاع قدیمی و عبادتگاه‌های مسیحیان، مناره قرون وسطایی میرخاتون در کهنه شهر و پل‌های قدیمی از بین رفت.این زلزله که بزرگی آن براساس اعلام مؤسسه ژئوفیزیک ۲.۷ ریشتر برآورد شده است، یکی از مخرب‌ترین زلزله‌های آذربایجان و شاید منطقه خاورمیانه باشد به‌طوری‌که سال ۱۹۳۰در تاریخ زلزله‌شناسی به نام ۱۹۳۰سلماس ثبت شده است.
زلزله لار
شهر لار سابقه زیادی در وقوع زلزله دارد که از۷۰۰سال پیش تاکنون در تاریخ ثبت شده است. تقریبا هر ۴۵ یا ۹۰سال یک‌بار لار ویران شده است.زلزله قبلی در ۴ اردیبهشت سال ۱۳۳۹ با ۷.۶ ریشتر رخ داده است و ۴۵۰ نفر بر اثر آن کشته شدند.لارستان در عصر صفویه به دلیل واقع شدن در جاده تجارتی اصفهان به خلیج‌فارس از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده است.
زلزله بوئین‌زهرا
شامگاه ۱۰ شهریور ۱۳۴۱ زمین‌لرزه‌ای شهرستان بوئین‌زهرا را لرزاند.بزرگی این زمین‌لرزه ۲.۷ریشتر بود که موجب مرگ حدود ۲۰هزار نفر شد. در این زمین‌لرزه بسیاری از آثار و مکان‌های قدیمی و تاریخی شهرستان بوئین‌زهرا ازجمله قلعه باستانی رودک از بین رفت. بوئین‌زهرا منطقه‌ای لرزه‌خیز است و روی گسل قرار دارد و تاکنون زمین‌لرزه‌های شدیدی را به خود دیده که تلفات بسیاری را بر جای گذاشته است.این زمین‌لرزه‌ها عبارتند از: زمین‌لرزه سال۵۵۶ – تلفات نامعلوم
زمین‌لرزه ۱۶ فروردین ۱۲۹۲ – به روایتی ۱۲۰۰ کشته؛ زمین‌لرزه اول‌تیر ۱۳۸۱ حدود ۲۹۱ کشته و ۱۵۰۰ زخمی. در پی زلزله سال ۱۳۴۱جهان پهلوان غلامرضا تختی برای گردآوری کمک، شخصا به خانه‌های مردم می‌رفت و از آنها برای آسیب‌دیدگان زمین‌لرزه کمک دریافت می‌کرد.
زلزله قیر
زمین‌لرزه قیر و کارزین ۲۱ فروردین ۱۳۵۱، در جنوب استان فارس رخ داد. ژرفای این زلزله ۶.۵ کیلومتر بود و بزرگی آن ۹.۶ در مقیاس ریشتر اعلام شده است. سازمان زمین‌شناسی آمریکا نیز بزرگی این زمین‌لرزه را برابر با ۹.۶ در مقیاس ریشتر اعلام کرده‌است. ژرفای گزارش شده از سوی این سازمان ۱۱ کیلومتر است.شمار کشته‌شدگان زلزله حدود ۵۰۱۰نفر بوده و تعداد زخمیان ۱۷۱۰ نفر برآورد شده است.
زلزله خورگو
زلزله ۲۱ مارس ۱۹۷۷ (۱۳۵۶) خورگو با بزرگاى ۷ ریشتر در فاصله حدود ۴۰ کیلومترى شمال بندرعباس رخ داد. در اثر این زلزله ۱۵۲ نفر کشته و ۵۵۶ نفر مجروح شدند. این زلزله موجب ویرانى ۱۵۰۰ خانه شده و ۱.۳درصد از دام‌ها نیز تلف شدند. براساس مشاهدات صحرایى در اثر این زلزله هیچ‌گونه گسلش سطحى جدید،فعالیت مجدد گسل‌هاى منطقه و جنبش گنبدهاى نمکى در سطح ایجاد نشده است.
زلزله طبس
زلزله سال ۱۳۵۷ طبس در نوع خود بی‌نظیرترین و شدیدترین زلزله ایران با شدت ۷.۷ ریشتر و در عمق ۳۴ کیلومتری زمین و تلفات بیش از ۲۰هزار نفر بود (تلفات این زلزله، ۱۹هزار‌و۶۰۰ نفر هم گزارش شده است.) شدت و نوع زلزله طبس به صورتی است که تا مدتی مبنای محاسبات سازه در آیین‌نامه زلزله ایران قرار گرفت. درحال حاضر بعد از طبس قوی‌ترین زلزله صورت گرفته در ایران زلزله سراوان در تاریخ ۲۸فروردین‌ماه ۹۲ به شدت ۷.۷ ریشتر بود که در عمق ۷۰ کیلومتری زمین قرار داشت و به دلیل عمق زیاد آن تخریب کمی در منطقه به وجود آمد.
زلزله رودبار و منجیل
زمین‌لرزه منجیل – رودبار پنجشنبه ۳۱ خردادماه ۱۳۶۹ نزدیکی شهر رودبار و روستاهای تابعه در استان گیلان و شمال غرب استان زنجان در ناحیه طارم علیا رخ داد و تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری از مرکز زمین‌لرزه موجب خسارات جانی و مالی فراوان شد.ارتعاشات حاصل از امواج لرزه‌ای در استان‌های زنجان و گیلان و در بخش‌هایی از استان‌های آذربایجان‌شرقی، تهران، مرکزی، مازندران، سمنان، همدان و کردستان به مدت حدود ۶۰ ثانیه احساس شد اما خسارات جانی و مالی به همراه نداشت.
این زمین‌لرزه در یک منطقه پرتراکم از نظر جمعیت اتفاق افتاد، به طوری‌که علاوه بر روستاهای موجود در منطقه چندین شهر مهم کشور نیز تحت تأثیر آن قرار گرفتند.کانون زلزله مذکور را کارشناسان حدود ۱۹ کیلومتری از سطح زمین اعلام کردند و علاوه بر حدود ۳۵هزار نفر که بر اثر این رویداد جان خود را از دست دادند، بیش از ۲۰۰هزار واحد مسکونی تخریب شد و خسارات عمده‌ای به تأسیسات و اماکن عمومی در استان‌های گیلان و زنجان که متأثر از این زمین‌لرزه بودند، وارد آمد و حدود ۵۰۰هزار نفر بی‌خانمان شدند.
زلزله بیرجند
زمین‌لرزه بیرجند، قائن یا اَردِکول، زمین‌لرزه‌ای مهیب بود که ۲۰ اردیبهشت ۱۳۷۶ استان خراسان (خراسان‌جنوبی امروز) در شمال شرق کشورمان را لرزاند. بزرگای گشتاوری این زمین‌لرزه که شدیدترین زمین‌لرزه منطقه از سال ۱۹۷۹ تا آن زمان بود، ۳.۷ ریشتر اندازه‌گیری شد و مرکز آن روستای اردکول در ۲۷۰ کیلومتری جنوب مشهد قرار داشت.این زمین‌لرزه سومین زمین‌لرزه‌ای بود که در سال ۱۹۹۷ در ایران رخ می‌داد و خساراتی عظیم بر جای می‌گذاشت.
بر اثر این زمین‌لرزه منطقه بیرجند – قائن ویران شد؛ ۱۵۶۷ نفر کشته، بیش از ۲۳۰۰ نفر مجروح و ۵۰هزار نفر آواره شدند؛ ۱۵هزار واحد مسکونی تخریب شد یا آسیب دید. ۲۱۵ پس‌لرزه بعد از زلزله اصلی، بر شدت خرابی‌ها افزود و بسیاری از بازماندگان را مجبور به ترک منطقه کرد. بعدها مشخص شد که زمین‌لرزه بر اثر گسیختگی در امتداد گسلی که در زیر خط مرزی ایران – افغانستان واقع بود، ایجاد شده است. درنهایت میزان خسارت‌ها ۱۰۰میلیون دلار آمریکا برآورد شد.
زلزله بم
زلزله بم، زمین‌لرزه‌ای بود که شدت آن ۶.۶ ریشتر اعلام شد و ۵ دی ۱۳۸۲ شهر بم و مناطق اطراف آن در شرق استان کرمان را لرزاند.طبق آمار رسمی این زمین‌لرزه حدود ۵۰هزار قربانی، ۳۰هزار مجروح و بیش از صدهزار نفر بی‌خانمان به جای گذاشت. این درحالی است که گفته می‌شود تعداد واقعی قربانیان به مراتب بیش از میزان اعلام شده بود. یازدهم دی‌ماه همان سال، دکتر اسماعیلی، رئیس شورای شهر بم گفته بود با توجه به این‌که در برخی مناطق بم ۱۰۰درصد منازل بر اثر زلزله تخریب شده‌اند، به نظر من تعداد تلفات بیش از ۵۰هزار نفر است. به گفته وی در روزهای اول هر کس به فکر تدفین عزیزان خود بود و به وسیله لودر گودال‌هایی ایجاد می‌شد و اجساد به‌طور دسته‌جمعی به خاک سپرده می‌شدند و کسی در آمارگیری دخالت نداشته است. در اثر این حادثه ۹۰درصد از سازه‌های شهر بم به کلی تخریب شدند. ارگ بم که با ۲۵۰۰سال قدمت، بزرگترین سازه گلی جهان بود، به کلی ویران شد. در این حادثه تلخ، ایرج بسطامی خواننده اصیل ایرانی درگذشت.
زلزله زرند
زمین‌لرزه زرند ۴ اسفند ۱۳۸۳ در منطقه زرند کرمان رخ داد. ژرفای این زلزله ۷ کیلومتر بود و بزرگی آن ۴.۶ در مقیاس ریشتر اعلام شده‌است. سازمان زمین‌شناسی آمریکا نیز این زمین‌لرزه را در ژرفای ۱۴ کیلومتر گزارش کرده و در میان ۴ دسته‌بندی «نامحسوس»، «محسوس»، «زیان‌آور» یا «با تلفات»، زلزله را «با تلفات» اعلام کرده‌است. برآوردها نشان می‌دهد که نزدیک به ۸هزار ساختمان در زمین‌لرزه آسیب دیده یا خراب شده است.
شمار کشتگان زلزله حدود ۶۱۲ نفر بوده و تعداد زخمیان ۱۴۱۱ نفر برآورد شده است.
شهروند
