من مسئولم تو مسئولی، همه مسئول هستیم
شهروندان:
همه‌چیز از خودمان شروع می‌شود. ما همان شهروندانی هستیم که باید حقوق یکدیگر را رعایت کنیم تا حقوق خودمان هم رعایت شود. همین مساله می‌تواند ما را به داشتن جامعه‌ای که حق انسان‌ها و صلح با هم پیوند دارند، برساند.
نیکی کریمی بخش مهم تحقق حقوق شهروندی را به خودمان بازمی‌گرداند و در این گفت‌وگو درباره راهکارهای درونی برای خودمان در جهت ایجاد صلح و رعایت حقوق شهروندی سخن گفته است.
- احقاق‌حقوق‌شهروندی ایده‌آل به چه شیوه‌ای در جامعه ما امکان‌پذیر است؟
در شهر و جامعه ما همه این تصور را دارند که هر اصلاحی را باید از دیگران شروع کرد بعد به خودمان می‌رسیم و بهترین کلمه برای این موضوع انتظار است. انتظار داریم و دارند و می‌گویند که باید از کسان دیگر این اصلاح شروع شود و بعد به ما می‌رسد. به این طرز تفکر یک نه بزرگ باید گفت چراکه همه چیز در ابتدا در تمام مراحل از خود فرد شروع می‌شود. ما نباید منتظر اقدامات دولت باشیم که چه می‌گویند یا چه کاری می‌خواهند انجام دهند.
باید خودمان الگو باشیم و بعد دولت از مردم پیروی کند و به‌دنبال حرکت‌های بعدی باشد. به‌صورت واضح‌تر هر شهروند باید مسئول رفتار و حقوق خود در جامعه باشد، هر نفر برای خود زندگی و حرکت کند یا بهتر بگویم باید از خود شروع کند و به دنبال دستیابی به حقوق شهروندی مناسب در جامعه باشد. بی‌شک در آن زمان هم احقاق حقوق شهروندی ایده‌آل قابل‌دسترسی است.
- چه مصداق‌هایی می‌توان برای این بحث شما ارایه داد؟ مثلا در کدام بخش‌ها روند اصلاح را باید از خودمان شروع کنیم تا حقوق شهروندان دیگر و خودمان رعایت شود؟
مثلا رانندگی ما چرا این‌گونه است؟ رانندگی‌کردن یکی از مهم‌ترین مسائل روزمره شهروندان ما است که تاثیر مستقیم در حقوق‌شهروندی تک‌تک آدم‌ها دارد. من سوار آژانس می‌شوم و راننده تا به پلیسی برخورد نکند، کمربندش را نمی‌بندد؛ چرا؟ پس شعور اجتماعی چه نقشی را این‌جا ایفا می‌کند.
این مسائل پس‌زمینه ایجاد حقوق‌شهروندی ایده‌آل است. مثالی دیگر؛ همه ما برای خرید نان به نانوایی می‌رویم. در بعضی اوقات نظاره‌گر این مساله هستیم که بعضی افراد خارج از نوبت خود اقدام به گرفتن نان می‌کنند؛ چرا مگر دیگر انسان‌ها وقت زیادی دارند، چه فرقی بین انسان‌ها وجود دارد. بعضی‌اوقات نظاره‌گر ریختن زباله‌ها به داخل کوچه و خیابان هستیم، این مساله آزاردهنده است. به قاطعیت می‌توان گفت اگر این رفتارهای اجتماعی ما اصلاح شود، پدیده شگفت‌آوری از صلح و حقوق‌شهروندی را نظاره‌گر خواهیم بود.
- به نظر شما تحقق اتحاد اجتماعی چه تاثیری بر روند شکل‌گیری حقوق‌شهروندی دارد؟
این بحث باید با روانشناسی اجتماعی وسیعی همراه باشد تا مشخص شود چرا مردم این دید را دارند یا حس می‌کنند که در جامعه حق‌شان خورده شده است و همه به دنبال حق‌خواهی هستند. مانند کسی که در یک قالبی هست و حضور دارد ولی آن را کتمان می‌کند. جامعه ما به دنبال چیزی غیر از حقیقت است و همین مساله ما را از تحقق به فرآیند‌های اجتماعی دور می‌کند.
به نظر شما چرا انصراف از یارانه جواب نداد؟ من طبق آمارها می‌گویم فقط ۲میلیون نفر انصراف دادند و بیش از ۶۰درصد مردم بر این امر اذعان داشتند که درآمدشان کمتر از ۶۰۰ هزارتومان است چرا؟ برای آگاهی‌بخشی به مردم با یک شب و ۲ شب نمی‌توان کاری کرد. برای جا انداختن مطلبی در جامعه یک پروسه کوتاه کارساز نیست؛ مهم‌ترین اصل ایجاد مسئولیت‌پذیری و آگاهی بین مردم است.
- آیا پیوندی بین صلح و حقوق‌شهروندی درجامعه می‌بینید؟
اگر هرکسی با احساس مسئولیت و این فکر که مسئول بودن افراد جامعه نسبت به رفتار اجتماعی‌شان ضرورت دارد، در جامعه حضور یابد، عکس‌العمل رفتارها نیز مثبت است و باعث می‌شود موهبت صلح و دوستی رواج پیدا کند. مثالی می‌زنم اگر شما نهالی می‌کارید به آن خوب برسید و در رشد آن کوشا باشید، قطعا درختی زیبا را نظاره خواهید کرد و کار خوب شما باعث به‌وجود آمدن یک نعمت الهی می‌شود. پس صلح و حقوق‌شهروندی با هم مترادف هستند.
عکس‌العمل‌های شهروندان هم به این صورت است. یارانه نگرفتن، محبت‌کردن به کسانی است که ناتوانی مالی دارند، پس این یک مهربانی و لطف است که باعث شادی می‌شود اگر ما در رفتارهایمان الگوهای مثبت را رواج دهیم، نمونه یک شهر با حقوق شهروندی اساسی و رفتارهای صلح‌آمیز خواهیم بود. با این دید که من مسئولم، تو مسئولی و همه مسئول هستیم، در اصلاح رفتارهای اجتماعی در خانواده موثر خواهیم بود. به این شکل است که ما الگوی حقوق‌شهروندی و صلح می‌شویم. از طرفی همه نگاه‌ها به ما خواهد بود. به امید روزی که ما الگو باشیم.
علی پاکزاد
شهروند
