تاریخ انتشار : یکشنبه ۲۲ دی ۱۳۹۲ زمان انتشار : ۱۷:۵۰

شهروندان:
مشاور رییس جمهوری با تاکید بر اینکه اصل قانون هدفمندی یارانه ها قانون خوبی است، گفت: متاسفانه بخش هایی از این قانون اجرا نشده و یا بد اجرا شده است و ما می خواهیم در اجرای هدفمندی به قانون بازگردیم.

«اکبر ترکان» ۶۱ ساله که گاهی روشنگری‌های وی توجه رسانه‌ها را به خود جلب می‌کند، مشاور رییس جمهوری و دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد دولت تدبیر و امید است که در گفت و گوی تفصیلی زیر اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها را مورد واکاوی قرار داده است. هر چند در طول مصاحبه می‌خواهم غیر از هدفمندی یارانه ها، پرسش‌های متفاوت دیگری نیز از وی بپرسم اما با زیرکی از آن طفره می‌رود و پاسخ آن را به معاونان رییس جمهوری می‌سپارد و تنها در زمینه هدفمندی یارانه ها سخن می گوید.

اکبر ترکان و خدماتش را شاید نسل اول دوم انقلاب بیشتر به خاطر داشته باشند.فعالیت های اجرایی خود را در سال ۵۸ و از جهاد سازندگی لرستان آغاز کرد، در سال ۶۰ استاندار ایلام و دو سال پس از آن استاندار هرمزگان شد.

ترکان در فاصله سال های ۶۴ تا ۶۸ رییس هیات مدیره و مدیر عامل سازمان صنایع دفاع بود و شاید از همین رو بود که در دولت اول هاشمی رفسنجانی وزیر دفاع شد. او در دوره دوم دولت سازندگی به وزارت راه و ترابری رفت.

وی پس از یک سال مدیرعاملی شرکت نفت و گاز پارس، در سال ۸۵ به عنوان معاون برنامه ریزی وزارت نفت دولت احمدی نژاد منصوب شد.

او که تا قبل از دولت یازدهم در مرکز تحقیقات استرتژیک مشاور اقتصادی دکتر حسن روحانی رییس جمهوری بود، از مجلس شورای اسلامی بابت تصویب قانون هدفمندی یارانه ها قدردانی می‌کند اما از صحیح اجرا نشدن این قانون همواره متاسف بوده و در مصاحبه اش از این بی قانونی‌ها فراوان گفته است که می توانست صحیح اجر شدن قانون راه نوینی برای شکوفایی ایران باشد.

مشاور رییس جمهوری، پرداخت یارانه به همه اقشار جامعه را کاری غیر اصولی می داند و می گوید: برخی خانواده ها پردرآمد هستند که واریز این رقم را در حساب خود حس نمی کنند، ما اگر فقط به خانواده های با درآمد پایین یارانه می دادیم حتی می توانستیم مبلغ بیشتری از ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان پرداخت کنیم.

مشاور رییس جمهوری ادامه می دهد: اکنون به صددرصد جمعیت یارانه پرداخت می کنیم، حتی کسانی که خارج از ایران زندگی می کنند، یا کسانی که خودروهای بالای ۲۰۰ میلیون تومان سوار می شوند، در واقع گروه های پردرآمد جامعه یارانه دریافت می کنند، آیا این درست است؟

آنچه از هدفمندی یارانه ها اجرا شده منطبق با قانون نیست

• دستاوردهای مورد انتظار هدفمندی یارانه ها محقق نشده است، تحلیل خود را در این خصوص بفرمایید؟

قانون هدفمندی یارانه ها قانون خوبی است که می توانست و می تواند یک هدف مهم یعنی اصلاح الگوی مصرف انرژی را محقق کند. مقام معظم رهبری طی سال های گذشته و به دفعات به الگوی نامناسب مصرف انرژی و هدر سوزی در حوزه انرژی اشاره کرده اند که یکی از مصادیق بارز اسراف است. نفت و گازی که خداوند به ما داده یک نعمت است. این نعمت را باید شکر کنیم که شکر این نعمت درست مصرف کردن است.

اگر ما این نعمت خدادادی را اسراف کنیم و به هدر دهیم، شکر درستی از این نعمت به جا نیاورده و کفران نعمت کرده ایم.

بنابراین مصرف بالای انرژی در کشور باید اصلاح شود، موضوعی که رهبر معظم انقلاب همواره بر آن تاکید کرده اند.

قانون هدفمندی یارانه ها بر اساس تاکیدات رهبر معظم انقلاب و حساسیت دولت های قبل تدوین و تصویب شد اما در عمل آنچه که اجرا شد منطبق با قانون نیست به همین دلیل باید بگویم دستاوردهای مورد انتظار از قانون محقق نشده است.

اصل قانون هدفمندی خوب است

این سخن به معنای آن نیست که اصل قانون مورد اشکال است؛ اینگونه نیست. قانون هدفمندی یارانه ها قانون خوبی است و از مجلس شورای اسلامی به دلیل تصویب قانون قدردانی می کنیم اما قسمت هایی از آن اجرا نشده یا بد اجرا شده است.

در قانون گفته شده که باید انرژی و حامل های انرژی به تدریج به سمت قیمت های بین المللی اما ۵ درصد کمتر از آن پیش رود و گاز نیز با تخفیف بیشتری نسبت به قیمت های صادراتی سوق یابد، چرا که می خواهیم گاز که یک نعمت خدادادی در کشور است به عنوان مزیت برای ما باقی بماند.

اگر گاز در کشور ما ارزانتر از سایر کشورها است، ما از این مزیت برای سرمایه گذاری های صنعتی در حوزه های انرژی استفاده می کنیم اما نه اینکه قیمت آن رایگان باشد باید قیمت آن منطبق با قانون باشد، طبق قانون قیمت گاز باید به ۶۵ درصد قیمت های صادراتی برسد.

تورم دستاوردهای هدفمندی یارانه ها را بر باد داده است

با توجه به افزایش قیمت ها در مرحله اول هدفمندی یارانه ها و تورم هایی که طی این سال ها انباشته شده در حال حاضر حامل های انرژی را به قیمت قبل از هدفمند کردن می فروشیم، معنی آن این است؛ زمانی که دلار ۸۰۰ تومان بود بنزین را با قیمت ۱۰۰ تومان عرضه می کردیم، یعنی یک هشتم دلار آن را به مردم می دادیم و اکنون که دلار بیش از سه هزار تومان است بنزین را ۴۰۰ تومان عرضه می کنیم، در واقع باز هم بنزین یک هشتم دلار عرضه می شود، پس عملا به دلیل تورم و تغییر قیمت ها دستاوردهای هدفمندی یارانه ها از بین رفته است.

پس ببینید اگر زمانی که دلار ۸۰۰ تومان بود گاز را ۱۶ تومان می فروختیم، اکنون که دلار بیش از سه هزار تومان است گاز را ۷۰ تومان می فروشیم این بدان معناست که قیمت گاز روند گذشته را دارد.

در حوزه مصرف نیز باید بگویم اکنون روزانه ۱۰۰ میلیون لیتر گازوئیل در کشور مصرف می شود، اگرچه مصرف بنزین روزانه ۷۰ میلیون لیتر است، ما خوشحالیم و می گوییم که رشد بنزین کم شده است، اما این در حالی است که به موازات آن روزانه ۲۰ میلیون متر مکعب گاز طبیعی به عنوان CNG استفاده می شود.

در واقع این گاز طبیعی فشرده شده ۲۰ میلیون متر مکعب معادل ۲۰ میلیون لیتر بنزین است پس اگر بخواهیم به طور واقعی ببینیم که چه میزان بنزین مصرف می کنیم ۷۰ میلیون لیتر را باید به اضافه ۲۰ میلیون مترمکعب گاز شود. این بدان معناست که ما ۹۰ میلیون لیتر بنزین و ۱۰۰ میلیون لیتر گازوئیل مصرف می کنیم این نشان دهنده آن است که آثار هدفمندسازی یارانه ها به دلیل تورم به دست نیامده است.

نحوه به دست آمدن درآمد هدفمندی یارانه ها اشتباه بوده است

قرار بود از هدفمندی یارانه ها درآمدی به دست آید که نحوه به دست آمدن این درآمد اشتباه بوده و مطابق قانون عمل نشده است.

قانون گفته باید نفت خام با ۹۵ درصد قیمت فوب خلیج فارس تحویل پالایشگاه ها شود، پالایشگاه ها نیز آن را تبدیل به فرآورده کنند و دولت نیز فرآورده را از پالایشگاه ها به قیمت های بین المللی خریداری کند، سپس به هر قیمتی که تصویب می کند به مردم بفروشد.

آنچه که در دولت قبل به آن عمل کرده اند این است: گفته اند هر چه بنزین، گازوئیل، گاز طبیعی و برقی را که می فروشیم مبلغ آن را به خزانه واریز می کنیم سپس از این پول که حساب آن مربوط به سازمان هدفمندی یارانه ها بود نخست پول ها را متمرکز کرده، یارانه های خانواده ها را می دادند سپس اگر چیزی از آن باقی می ماند به شرکتهای تولیدکننده حامل های انرژی پرداخت می کردند که این مطابق قانون نیست.

حوزه برق نباید تحت تاثیر هدفمندی به فلاکت می افتاد

حوزه برق نیز نباید تحت تاثیر هدفمندی یارانه ها به فلاکت امروز می افتاد چون این حوزه، گاز را به قیمت های مصوب خریداری می کند، یک هزینه بابت تبدیل گاز به برق و یک هزینه نیز بابت توزیع، انتقال و هزینه گاز باید پرداخت کند و این همان قیمت فروش برق است که باید آن را در فرمول خود عمل می کرد و روش بنگاه داری نیز بر آن اعمال می شد تا به این فلاکت گرفتار نمی شد.

منظور از فلاکت برق این است که وزیر نیرو می گوید این وزارتخانه ۲۳ هزار میلیارد تومان به نیروگاه هایی که برق تولید کرده و به شبکه فروخته اند بدهکار است یعنی آنها برق تولید کرده و به شبکه داده اند که پول آن را به عنوان یارانه توسط سازمان هدفمندی به خانواده ها داده اند که این اشتباه بوده است.

همچنین باید برنامه های پروژه های آبی کشور اجرا می شد اما با یک تصمیم غلط گفتند که آب را در فلان جا، فلان جا و فلان جا رایگان می دهیم. درآمد حاصل از فروش آب هم به سازمان آبیاری داده شود که پروژه های خود را اجرا کند بدین ترتیب است که این حوزه نیز به خاک سیاه نشسته است.

در حالی که به نفع مردم است پروژه های شبکه های آب اجرا شود. ما اکنون در نقاط مختلف سد ساخته ایم اما پول برای ایجاد زیرساخت های آن نداریم. بودجه ای را صرف کرده و سد ساخته ایم، آب را جمع کرده ایم، اما استفاده درست از آن سد نشده و کشاورز نیز بهره مند نمی شود.

اینکه فکر کنیم آب را رایگان عرضه می کنیم این خدمت به کشاورز نیست بلکه باید حق آبه های سابق داده شود و از محل همان حق آبه ها، شبکه های توزیع آب را ساخته و آب را به مزرعه و مردم برسانیم تا کشاورزی مردم بهتر شود.

سه اقدام فوری در شرایط کنونی

اینکه بگوییم آب را می بخشیم هنر نیست نتیجه اش این است که شبکه ها خوابیده اند و پروژه های شبکه های توزیع با سرعت مناسب انجام نمی شود، آب از دست می رود و از سوی دیگر کشاورز هم منتظر و معطل آب است.

اینها تصمیمات غلطی است که باعث شده هدفمندی یارانه ها دستاوردهای مورد انتظار را نداشته باشد، در بخش مربوط به خانوارها نیز باید بگویم، جمع درآمد حاصل از هدفمند سازی یارانه ها امسال ۲۸ هزار میلیارد تومان است، ۱۲ هزار میلیارد تومان هم از بودجه روی آن گذاشته ایم و بقیه آن را هم از بخش های مختلف گرفته ایم تا بتوانیم ۴۳ هزار میلیارد تومان به خانوارها به عنوان یارانه پرداخت کنیم. قانون این را نگفته بلکه گفته از محل هدفمندی یارانه ها به هر میزان درآمد حاصل شد، باید اقدام شود. بنابراین در شرایط کنونی باید سه کار انجام شود:

نخست: ۵۰ درصد در آمد ناشی از هدفمندی یارانه ها را به خانواده ها دهیم

دوم: ۳۰ درصد آن را به تولید کمک کنیم

سوم: ۲۰ درصد را به بودجه عمومی اختصاص دهیم

یارانه فقط باید به اقشار کم درآمد داده شود

ولی در دوره قبل این کار انجام نشد و ۱۵۰ درصد درآمدهای ناشی از هدفمندی یارانه ها به خانواده ها داده شد. قانون ملاک است و باید اجرا می شد، اکنون سوال این است آیا دستاورهای این قانون به نتیجه رسیده است؟ در بخش صرفه جویی در مصرف که به نتیجه نرسیده است و در بخش دوم نیز آیا موجب تقویت فقرا شده است، به نظر بنده گروه های کم درآمد جامعه دهک های معینی هستند که یارانه فقط باید به آنها داده می شد.

می توانستیم حتی بیش از ۴۵۵۰۰ تومان به مردم یارانه بپردازیم

اینکه به همه یارانه پرداخت شود، کمکی نمی کند برخی خانواده های پردرآمد هستند که واریز این رقم را در حساب خود حس نمی کنند، ما اگر فقط به خانواده های با درآمد پایین یارانه پرداخت می کردیم حتی می توانستیم مبلغ بیشتری از ۴۵۵۰۰ تومان پرداخت کنیم. اما اکنون به صددرصد جمعیت یارانه پرداخت می کنیم که حتی شامل کسانی است که خارج از ایران زندگی می کنند، یا کسانی هستند که خودروهای بالای ۲۰۰ میلیون تومان دارند و یارانه هم می گیرند، در واقع گروه های پردرآمد جامعه یارانه دریافت می کنند، آیا این درست است؟

۷۸ میلیون نفر جمعیت در جغرافیای ایران وجود دارد اما بیش از ۸۰ میلیون شناسنامه ایرانی داریم که بخشی از آنها بیرون از جغرافیای ایران زندگی می کنند. ۷۶ میلیون نفر یارانه دریافت می کنند یعنی تقریبا همه یارانه می گیرند سوال اینجاست آیا اقشار پردرآمد جامعه نیاز به یارانه دارند؟

اینها اشکالاتی است که موجب شده دستاوردهای قانون آنطور که قانونگذار مورد نظرش بوده، محقق نشود؟

یارانه دادن به صددرصد جمعیت خلاف قانون است

• مسوولان دولت قبل می گویند اینکه دولت یازدهم اعلام کرده که با این شرایط نمی تواند هدفمندی یارانه ها را اجرا کند، کاری خلاف قانون است، نظرتان در این خصوص چیست؟

حرف ما بازگشت به قانون است، اینکه به صددرصد جمعیت یارانه داده شد، در قانون نیست. یارانه دادن به صددرصد جمعیت خلاف قانون است، در قانون حذف گروه های درآمدی مورد تاکید قرار گرفته است. اما به خانوارها به جای ۵۰ درصد درآمد یارانه ها ۱۵۰ درصد پرداخت کرده اند یعنی بیش از یک و نیم برابر در آمد به خانواده ها و صددرصد جمعیت پرداخت شده اما به تولید و بودجه عمومی پرداخت نشده است.

پشنهاد من برگشتن به قانون است. بدان معنا که نخست بخش هایی همچون آب و برق، پول هایشان را به جای توقیف، آزاد کنیم. اجازه دهیم آب و برق رفتار بنگاهی داشته باشد، پالایشگاه ها را هم از فرآیند توقیف پول ها و گرفتن درآمدها آزاد کنیم.

صرف درآمد هدفمندی در سه بخش

درآمدهای حاصل از هدفمندی یارانه ها هم باید در سه بخش صرف شود، نخست اینکه به گروه های ضعیف اجتماعی کمک یارانه ای دهیم نه به همه گروه ها، دوم به گروه های متوسط جامعه انواع حمایت های دیگر را که در قانون آمده است، ارایه دهیم؛ در قانون آمده از محل درآمد ناشی از هدفمندی یارانه ها می توان به درمان، مسکن اقشار کم درآمد و حمل و نقل عمومی کمک کرد. سوم اینکه تمامی ابعاد این قانون را اجرا کنیم آنگاه خواهیم دید که نتایج مورد انتظار قانونگذار به دست خواهد آمد.

زهرا امیری – ایرنا