چرا در کمپین انصراف از یارانه شرکت کردیم
شهروندان:
با اجرای مرحله دوم هدفمندی یارانه‌ها، دولت تصمیم دارد تا با توزیع فرم‌هایی از مردم بخواهد در صورتی که متقاضی دریافت یارانه هستند آن را پر کنند. هدف این است که توزیع یارانه به خانوارها به شیوه فعلی متوقف شود و تنها کسانی که متقاضی دریافت یارانه باشند، یارانه دریافت خواهند کرد.
طبق قانونی که مجلس شورای اسلامی تصویب کرده است به همه آن‌هایی که نیازمند و متقاضی هستند یارانه نقدی پرداخت خواهد شد. معیاری‌های مختلفی درباره افرادی که نیازی به یارانه ندارند پیشنهاد شده است که با بررسی آن‌ها از سوی دولت اجرای آن طبق قانون مشخص خواهد شد.
دولت از کسانی که به دریافت یارانه نیازی ندارند درخواست کرده داوطلبانه از دریافت یارانه صرفنظر کنند. با این درخواست، برخی گروه‌ها از جمله هنرمندان، جامعه شناسان، اقتصاددانان و.. در روزهای اخیر با راه‌اندازی پویش (کمپین) انصراف از دریافت یارانه، اعلام کرده‌اند به نفع اقشار آسیب پذیر به‌صورت داوطلبانه از یارانه نقدی چشم‌پوشی می‌کنند.
علت حذف برخی خانوارها کمبود منابع مالی برای پرداخت یارانه نقدی است. بر‌اساس گزارش‌های رسمی دولت سالانه ۴۲ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی به خانوارهای ایرانی (هر نفر ۴۵ هزارو ۵۰۰ تومان) می‌پردازد در حالی که کل درآمد حاصل ازافزایش قیمت‌ها در طول یک سال ۲۸ هزار میلیارد تومان است.
به این ترتیب دولت ناچار است بقیه این پول را از منابع دیگری برداشته و صرف پرداخت یارانه نقدی کند. واکنش‌ها به تشکیل کمپین انصراف از دریافت یارانه و این‌که این اقدام چه اثری در جامعه و جلب نظر دیگران برای پیوستن به این کمپین‌ها دارد مختلف است. برخی کارشناسان اقتصادی این اقدام را عامل ایجاد اعتماد میان مردم و دولت برای حل چالش‌های اقتصادی در کشور می‌دانند در مقابل مخالفان معتقدند دولت باید با استفاده از اطلاعات آماری قانونی، خانوارهای نیازمند و بی‌نیاز از دریافت یارانه را از هم تفکیک کند.
انصراف داوطلبانه اثر افزایش قیمت در جامعه را کاهش می‌دهد
دکتر مهدی عسلی، رئیس سابق مؤسسه بین‌المللی مطالعات انرژی که خود یکی از امضاکنندگان نامه انصراف از دریافت یارانه به نفع محرومان است با دفاع از این اقدام و با اعلام این‌که او تا به حال یارانه دریافت نمی‌کرده، گفت: اعلام خود انصرافی به منزله کمک به دولت برای اجرای بهتر برنامه توزیع درآمد در کشور است.
وی با بیان این‌که افزایش قیمت‌ها به دهک‌های پایین جامعه و بخش تولید شوک وارد می‌کند، افزود: انصراف از دریافت یارانه توسط کسانی که به آن نیاز ندارند موجب کاهش شوک ناشی از افزایش قیمت بر بخش تولید و اقشار آسیب پذیر می‌شود و آن‌ها بهتر می‌توانند خودشان را با شرایط جدید قیمتی تطابق دهند.
رئیس سابق مؤسسه بین‌المللی مطالعات انرژی با تأکید بر این‌که پرداخت یارانه نقدی باید به‌صورت کوتاه مدت در جامعه اجرا شود، خاطرنشان کرد: دولت باید برای توزیع درآمد عادلانه و کاهش فشار به دهک‌های پایین، برنامه‌ای طـولانی مدت را طــرح‌ریزی کند طوری که پرداخت یارانه فقط به عنوان برنامه‌ای موقتی برای جلوگیری از وارد شدن آسیب بیشتر به خانوارها انجام گیرد. وی گفت: کسانی که نیازی به دریافت یارانه ندارند با انصراف از آن به دولت کمک می‌کنند تا جلوی شوک اقتصادی ناشی از افزایش قیمت انرژی را بر تولید و خانوار بگیرد.
خود انصرافی، بی‌اعتمادی تاریخی میان مردم و دولت را کم می‌کند
یکی دیگر از کسانی که در جمع نخبگانی که از دریافت یارانه انصراف داده‌اند، دکتر محمد خضری، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب است. وی انصراف از دریافت یارانه برای کسانی که به آن نیازی ندارند را یک ضرورت دانست و گفت: بسیاری از کسانی که به‌صورت نمادین نامه انصراف داوطلبانه از دریافت یارانه را امضا کرده‌اند لزوماً جزو دهک‌های بالای جامعه نیستند بلکه بخش زیادی از آن‌ها در میان طبقه متوسط قرار می‌گیرند.
خضری ایجاد کمپین‌های انصراف از دریافت یارانه را اقدامی نمادین با رویکردی شهروندی توصیف کرد و گفت: چون ساختار مالی دولت در ایران همواره بر پایه درآمدهای نفتی بوده و منابع عمومی اغلب از طریق نفت تأمین شده در نتیجه ساختار جامعه نیز تا حدودی رانتی است.
وی در توضیح جامعه رانتی گفت: تأمین منابع مالی از پول نفت، بیگانگی تاریخی بین دولت و مردم در کشور بوجود آورده است طوری که مردم دولت را به عنوان تافته‌ای جدا بافته می‌بینند که باید از رانت آن استفاده کنند و در واقع رویکردی استخراجی به دولت دارند.
این اقتصاددان با اشاره به این ذهنیت که پول دولت از نفت است و بنابراین دریافت پول نفت حق مردم است، خاطرنشان کرد: این تصویر از رویکرد شهروندی به دور است طوری که با این دیدگاه مردم هرگز اطلاعات درستی از وضع خود به دولت نمی‌دهند و اطلاعات خود را همواره پنهان می‌کنند.
وی با بیان این‌که برای اجرای درست هدفمندی یارانه‌ها، دولت باید اطلاعات کافی و درست از وضع جامعه و خانوارها داشته باشد گفت: ایجاد کمپین‌های انصراف از دریافت یارانه و وجود چهره‌های سرشناس و ملی و مردمی در این کمپین‌ها مردم را تشویق می‌کند تا اطلاعات لازم و درستی از وضع زندگی خود را به دولت اعلام کنند.
خضری با بیان این‌که حضور در این کمپین ربطی به رویکرد دولت ندارد گفت: بسیاری از افرادی که نامه انصراف از دریافت یارانه را امضا کرده‌اند اگر دولت قبل هم این درخواست را از مردم داشت حتماً برای جلب نظر مردم از دریافت یارانه این کار را انجام می‌دادند.
وی با بیان این‌که چالش‌های اقتصادی که دولت برای حل آن تلاش می‌کند با چالشی که در زمان جنگ برای کشور بوجود آمده بود تفاوتی ندارد، گفت: همانگونه که آن زمان برای دفاع از کشور، مردم به‌صورت داوطلبانه در جبهه حضور یافتند اکنون نیز برای مبارزه با آسیب‌های اقتصادی مردم باید به دولت کمک کنند.
وی افزود: دولت برای اجرای بهتر برنامه‌های اقتصادی بیشتر از اجرای سیاست‌ها نیاز به اعتماد مردم دارد، تصریح کرد: انصراف داوطلبانه از دریافت یارانه مسئولیت شهروندی را در جامعه رواج می‌دهد و موجب تقویت انسجام ملی و سرمایه اجتماعی می‌شود.
به گفته خضری بسیاری از نخبگان جامعه با امضای نامه انصراف از دریافت یارانه از منافع خود صرفنظر کرده‌اند تا مسئولیت اجتماعی در جامعه شکل گیرد و پول به سمتی برود که محرومیت بیشتر است. وی با تأکید بر این‌که سیاست‌های دولت جز با همراهی مردم اجرا نمی‌شود گفت: عزم ملی برای مدیریت اقتصادی در کشور نیاز است که در این راه برخی از افراد جامعه به‌صورت نمادین اقدامی را آغاز کرده‌اند تا اعتماد عمومی را در میان مردم نسبت به دولت برانگیزند.
حذف خانوار فقط از طریق دولت
محمد باقرصدری، عضو انجمن اقتصاددانان؛ ایجاد کمپین‌های انصراف از دریافت یارانه را موجب بوجود آمدن شایعات در جامعه دانسته و با بیان این‌که مخالف این اقدام است گفت: خودانصرافی این شائبه را بوجود می‌آورد که کسانی که انصراف می‌دهند اگر به یارانه نیازی ندارند چرا تا کنون یارانه گرفته‌اند.
وی در این باره که بیشتر کسانی که از دریافت یارانه انصراف داده‌اند یا تا کنون یارانه نمی‌گرفتند یا جزو دهک‌های بالای جامعه هستند، گفت: حذف خانوار بی‌نیاز باید از طریق دولت و بر پایه اطلاعات آماری باشد که دولت در اختیار دارد. صدری گفت: دولت با ابزاری که در اختیار دارد باید در این امر دخالت کند.
سهیلا یادگاری
ایران
