تاریخ انتشار : چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۳ زمان انتشار : ۲۱:۵۵

شهروندان:
هنوز دومین ماه از سال 1393 به پایان نرسیده است که صدور دو راهبرد ملی و فراگیر، تکلیف همه نهادهای سیاستگذاری، اجرایی و نظارتی را درباره «جمعیت» مشخص کرده است. این دو راهبرد اکنون مسیری را روشن کردهاند که ایران را میتواند به افقی رهنمون کند تا دارای جمعیتی مناسب و فراخور ظرفیتهای چشمگیر جغرافیایی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی باشد.

نخستین راهبرد، ابلاغ سیاستهای کلی سلامت کشور از سوی رهبر معظم انقلاب است که در اوایل فروردین ماه سال جاری صادر شد. در پی این ابلاغ، اجرای طرح ملی تحول نظام سلامت که مقدمات آن از اواخر سال گذشته فراهم شده بود، از سوی دولت تدبیر و امید از ۱۵ اردیبهشت ماه سال جاری کلید خورد.

رویکرد این طرح، فراگیر کردن و اثربخشی بیمه‌های درمان، کاهش بار هزینه‌های سلامت از روی دوش بیماران و ساماندهی خدمات بیمارستانی و بالینی به گونه‌ای که بیماران فقط ۵ الی ۱۰ درصد هزینه‌های بیمارستانی را بپردازند، است. این طرح از سویی تبدیل به الگویی مطلوب برای اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها شده است؛ چرا که در سیاستهای کلی سلامت تصریح شده است منابع حاصل از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها در خدمت ارتقای نظام سلامت قرار گیرد و بخشی از منابع مالی این طرح نیز از همین محل تأمین شده است.

اما دومین راهبرد، ابلاغ سیاستهای کلی «جمعیت» با نگاه به اهمیت مقوله جمعیت در اقتدار ملی و نقش ایجابی عامل جمعیت در پیشرفت کشور است که روز گذشته از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ شد. این سیاستهای ابلاغی نکات مهمی دارد که به فراخور موضوع در این مطلب به ذکر دو نکته بسنده میکنیم:

۱) رهبر معظم انقلاب در سیاستهای کلی «جمعیت» بر ارتقای پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت با افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی (بند اول)، ارتقای امید به زندگی، تأمین سلامت و تغذیه سالم جمعیت و پیشگیری از آسیبهای اجتماعی، بویژه اعتیاد، سوانح، آلودگیهای زیست محیطی و بیماریها (بند ششم) و فرهنگسازی برای احترام و تکریم سالمندان و ایجاد شرایط لازم برای تأمین سلامت و نگهداری آنان در خانواده و پیش بینی ساز و کار لازم برای بهره‌مندی از تجارب و توانمندیهای سالمندان در عرصه‌های مناسب (بند هفتم) تأکید کردهاند. این سه بند از سیاستهای ابلاغی «جمعیت»، این راهبرد را به سیاستهای ابلاغی «سلامت» پیوند میزند. میتوان گفت اجرای سیاستهای کلی سلامت که فروردین ماه سال جاری از سوی معظم له ابلاغ شد و روح این سیاستها بر طرح تحول نظام سلامت که هم اکنون در حال اجراست حاکم است، پیش نیاز اجرای سیاستهای کلی جمعیت است. رهبر معظم انقلاب در این سیاستها، افزایش جمعیت را در صورتی مطلوب دانسته‌اند که به وسیله نظام کارآمد و فراگیر سلامت پشتیبانی شود. از این رو موفقیت دولت در اجرای طرح بزرگ تحول نظام سلامت ضروری و حیاتی است چرا که در بستر این طرح، دغدغه‌های مطرح شده در سیاستهای کلی «جمعیت» رفع میشود.

۲) توزیع متوازن جمعیت از نظر جغرافیایی و توسعه مناطق کم برخوردار جهت پشتیبانی از برنامه‌های افزایش جمعیت، از نکات مهمی است که در سیاستهای ابلاغی «جمعیت» بر آن تأکید شده است. سیمای جمعیت ایران در آخرین سرشماری رسمی و سراسری که در سال ۱۳۹۰ انجام شد، نشان میدهد که الگوی ناموزون توزیع جمعیت در روند مهاجرت و حرکتها و تغییرات جمعیتی همچنان برقرار است. از جمعیت

۶/۷۵ میلیون نفری ثبت شده در این سرشماری، ۶/۵۳ میلیون نفر ساکن شهرها و ۴/۲۱ میلیون نفر ساکن روستاها هستند. متوسط رشد جمعیت شهری ۱۴/۲ و رشد متوسط جمعیت روستایی منفی ۶۳/۰ درصد است. استان البرز مهمترین استان جمعیتپذیر در این سرشماری است به طوری که متوسط رشد جمعیت در این استان ۰۴/۳ درصد است این در حالی است که استانهای اردبیل با ۳۳/۰، ایلام با ۴۳/۰ و لرستان با ۴۴/۰ کمترین میزان رشد جمعیت را دارا بوده‌اند.

همچنین ۱۴ استان مرزی کشور ۴۰ درصد جمعیت کشور را در خود جای داده‌اند. با توجه به این نحوه پراکندگی و توزیع جمعیت است که رهبر معظم انقلاب بر باز توزیع فضایی و جغرافیایی جمعیت، متناسب با ظرفیت زیستی با تأکید بر تأمین آب با هدف توزیع متعادل و کاهش فشار جمعیتی (بند ۹)، حفظ و جذب جمعیت در روستاها و مناطق مرزی و کم تراکم و ایجاد مراکز جدید جمعیتی بویژه در جزایر و سواحل خلیج فارس و دریای عمان از طریق توسعه شبکه‌های زیربنایی، حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری و ایجاد فضای کسب و کار با درآمد کافی (بند ۱۰)، مدیریت مهاجرت به داخل و خارج هماهنگ با سیاست‌های کلی جمعیت با تدوین و اجرای ساز و کارهای مناسب (بند ۱۱)، تشویق ایرانیان خارج از کشور برای حضور و سرمایه‌گذاری و بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و توانایی‌های آنان (بند ۱۲) و تقویت مؤلفه‌های هویت‌بخش ملی (ایرانی، اسلامی، انقلابی) و ارتقای وفاق و همگرایی اجتماعی در پهنه سرزمینی بویژه در میان مرزنشینان و ایرانیان خارج از کشور (بند ۱۳) در سیاست‌های کلی «جمعیت» تأکید نمودند.

محمدرضا عزیزی

ایران