تاریخ انتشار : یکشنبه ۲۲ تیر ۱۳۹۳ زمان انتشار : ۲۲:۲۷

شهروندان – علی‌اصغر هدایی*:
اصولی که در این چند ‌سال اخیر در بحث مدیریت‌بحران مطرح می‌شود، مدیریت‌بحران مبتنی بر مردم است. در همه دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که اگر مردم آگاهی داشته باشند و بدانند که باید در مواقع بحران چگونه عمل کنند، بدون‌شک از میزان تلفات کم خواهد شد و بعد از بحران سرعت بازسازی یک کشور یا شهر به بیشترین حد ممکن خواهد رسید.

اتفاقی که در کشوری مثل ژاپن بعد از وقوع یک فاجعه رخ می‌دهد، دقیقا اشاره مستقیم به این موضوع دارد. ژاپن به‌عنوان یک کشور دموکراتیک سعی می‌کند تا در همه زمینه‌ها مردم کشور خود را دخیل کند. اگر در ایران ما برای برگزاری مانور زلزله از افراد آموزش‌دیده استفاده می‌کنیم، کشورهای توسعه‌یافته و دموکرات این کار را انجام نمی‌دهند.

آنها مردمان عادی خود را در مانور‌ها شرکت می‌دهند تا اگر مشکلی هم وجود دارد در این آزمون و خطاها برطرف شود. به‌عنوان مثال کشوری مثل ایتالیا آنچنان در بحث بحران‌ها قوی عمل کرده و به‌حدی پیشرفته است که اولا بحرانی در این کشور رخ نمی‌دهد و ثانیا اگر هم این کشور دچار بحران شد، به‌سرعت می‌تواند آن را برطرف کند. همه اینها برمی‌گردد به آموزش‌هایی که مردم دیده‌اند.

یکی از مهم‌ترین مکان‌هایی که افراد می‌توانند چنین آگاهی‌هایی را به دست بیاورند، همین نهادهای مدنی هستند. البته باید به این نکته توجه کرد که ما به تغییرات زیادی نیاز داریم. تنها یادگیری مقابله با زلزله یا بحران برای مردم اهمیت ندارد. خیلی‌چیزها باید در افکار مردم نیز تغییر کند. از باورها گرفته تا مسئولیت‌هایی که برعهده دارند. مثالی که در این مورد می‌توانم بزنم درمورد کشور ژاپن است. یکی از کسانی که برای امدادگری به ژاپن رفته بود، تعریف می‌کرد مخزن‌های آب زیادی برای امدادرسانی به مردم این کشور فرستاده شده بود.

همه در صف بودند و به نوبت جلو می‌رفتند تا آب بگیرند. در خیابان روبه‌رو هم یک مخزن آب وجود داشت که صف کمتری داشته. وقتی امدادگر ما از ژاپنی‌ها می‌پرسد چرا برای گرفتن آب به آن طرف خیابان که خلوت‌تر است نمی‌روند، آنها جواب داده بودند که مخزن روبه‌رو برای آدم‌های محله روبه‌رو است و ما نباید از حق آنها استفاده کنیم.

حالا این اتفاق را بگذارید در مقابل چیزی که در کشور ما رخ می‌دهد. این‌جا در مواقع غیربحران، حتی وقتی یک جایی غذای نذری می‌دهد مردم همه کاری می‌کنند که غذای نذری بگیرند. حالا تصور کنید یک چنین فاجعه‌ای در کشور ما اتفاق بیفتد. وقتی جامعه با مشکلی مثل سیل، زلزله، خشکسالی یا در کل هر بحران دیگری روبه‌رو می‌شود، مهم‌ترین کار، مدیریت نیازهایی است که نسبت به مایحتاج پیشی گرفته است.

نبود آگاهی مردم در این زمینه و تغییر نکردن نگرش آنان در این موضوع خاص خود می‌تواند مسبب یک فاجعه دیگر باشد که حتی تلفات هم به همراه داشته باشد. به همین دلیل باید به لحاظ فرهنگی هم روی مردم کارهای زیرساختی و جدی و عمیقی صورت گیرد.

*استاد دانشگاه مدیریت‌بحران

شهروند