۷۰۰ ان‌جی‌او فعال محیط زیست در دولت قبل تعطیل شدند
شهروندان:
«آگاهی مردم نسبت به محیط زیست بالا رفته است و مردم دیگر همان آدم‌های بی‌تفاوت ۲۰سال گذشته نسبت به اطرافشان نیستند.» این جمله‌ها را دکتر اسماعیل کهرم می‌گوید که سال‌ها تجربه فعالیت در حوزه محیط زیست را داشته.
او معتقد است آگاهی‌ها بالا رفته اما اگر اوضاع آن‌طوری که ما می‌خواهیم پیش نمی‌رود دلیل بر این نیست که کمپین‌ها درست عمل نکرده‌اند. دکتر کهرم در گفت‌وگویی کوتاه از مشکلاتی می‌گوید که این سال‌ها باعث شده کار «ان‌جی‌او»های محیط‌زیست آن‌طور که شایسته است دیده نشود.
او معتقد است آموختن مهم‌ترین رمزی است که کمپین‌ها و «ان‌جی‌او»های محیط‌زیستی باید به آن پایبند باشند.
- درحال حاضر دغدغه مردم جامعه ما نسبت به موضوعات حوزه محیط‌زیست چگونه است؟
در این چند سال اخیر آگاهی مردم و دغدغه آنها نسبت به محیط‌زیست و فعالیت‌های محیط‌زیستی بالا رفته است. این را ما به راحتی در جامعه می‌بینیم و حس می‌کنیم. امروز اگر بشنویم یک دختر در خانه‌اش روی پرندگان کار می‌کند یا به یک نوع گیاه خاص علاقه دارد و تمرکزش را روی این موضوع گذاشته، تعجب نمی‌کنیم. اما بد نیست برای شما در همین رابطه یک خاطره تعریف کنم. سال ۵۲ من برای سرشماری پرندگان دریاچه هامون به این منطقه سفر کردم و شب را در یک مهمانسرا گذراندم.
همان شب و در همان مهمانسرا، سر میز شام چند مهندس کشاورزی نیز با من هم غذا بودند. یکی از مهندس‌ها وقت شام از من پرسید که به چه علت آمدی به این منطقه؟ و من هم در جواب گفتم که برای سرشماری پرندگان مهاجر به این‌جا سفر کردم. فکر می‌کنید واکنش آنها بعد از شنیدن جواب من چه بود؟ همه آنها زدند زیر خنده و گفتند چرا ساواکی بودنت را پنهان می‌کنی؟ اگر ساواکی هستی بگو! من این خاطره را تعریف کردم که بگویم ۴۰سال پیش مردم تصوری درباره شغل‌هایی که مربوط به محیط‌زیست می‌شد نداشتند و آن را یک شوخی یا یک پنهان‌کاری تلقی می‌کردند اما امروز تمام فعالیت‌های محیط‌زیستی شناخته شده و این نشان می‌دهد که مردم آگاهی خیلی خوبی نسبت به این مسائل پیدا کردند.
- اما این‌طور به نظر می‌رسد که با بالا رفتن آگاهی مردم باز هم کمپین‌های محیط‌زیست کاری از پیش نمی‌برند.
کمپین‌ها باعث ایجاد نگرش‌های تازه بین مردم شده‌اند. این‌که این کمپین‌ها کاری از پیش نمی‌برند اشتباه است. چند روز پیش روزنامه فرانسوی لوموند با من تماس گرفت و از من خواست تا علت بالا رفتن آگاهی مردم در مورد محیط‌زیست را برایشان شرح دهم. این مطلب دقیقا نقطه مقابل حرفی است که معتقد است کمپین‌ها کاری نمی‌کنند. برعکس کمپین‌ها و البته رسانه‌ها و به خصوص مطبوعات توانستند در بالا بردن آگاهی مردم نقش پررنگی ایفا کنند.
- پس چرا کمپینی که برای دریاچه ارومیه راه افتاد نتوانست کاری از پیش ببرد اما کمپین امضاکنندگان ۵ سرباز ربوده شده در جامعه بازتاب بیشتری داشت؟
برای این‌که همه منتظر هستند دریاچه‌ای مثل ارومیه که ۳۰سال خشک شدن آن طول کشید یک‌ساله پرآب شود. در مورد خطر خشک شدن دریاچه ارومیه مدت‌ها صحبت شده بود اما کسی این اخطارها را جدی نگرفت. وزارت نیرو در تمام سال‌هایی که این اخطارها داده می‌شد مدام مانع ایجاد کرد، در نتیجه اتفاقی رخ داد که حالا همه را نگران کرده است. الان هم باید بپذیریم که دریاچه ارومیه طی یک‌سال درست نمی‌شود و چنین انتظاری بیهوده است.
کمپین‌ها اثر خود را داشته‌اند و ما درحال حاضر یکی از آگاه‌ترین کشورها در زمینه محیط‌زیست هستیم. درحال حاضر هیچ سایتی نیست که بخش محیط‌زیست نداشته باشد و نسبت به این مسائل بی‌تفاوت باشد. اما اتفاقی که ضربه سنگینی به کمپین‌ها وارد کرد بها ندادن به «ان‌جی‌او»هایی بود که در دولت گذشته باعث شد تا تعداد آنها به صفر برسد.
ما نزدیک به ۷۰۰ «ان‌جی‌او» فعال داشتیم که همه آنها به دلیل فشارهای زیادی که وارد شد تعطیل شدند. اما خوشبختانه در دولت جدید و با رویکرد بهتر نسبت به موضوع «ان‌جی‌او»، ما شاهد تاسیس دوباره آنها هستیم. از ابتدای امسال تاکنون ۳ جلسه با حضور رئیس سازمان برگزار شده و درحال حاضر نیز ۳۵۰ ان‌جی‌او داریم که روزبه‌روز هم درحال افزایش هستند و تقویت می‌شوند.
- نگرش مثبت دولت جدید بیشتر روی چه موضوعی متمرکز بوده است؟
این نگرش مثبت یعنی این‌که رئیس سازمان محیط‌زیست اعلام می‌کند از انتقادها نمی‌هراسد و آنها را گوش می‌دهد. همین باعث می‌شود تا ما راحت‌تر کار انجام دهیم و نگران حرف‌ها و انتقادهایی که می‌کنیم، نباشیم.
- با توضیحاتی که شما دادید به این نتیجه می‌رسیم که «ان جی او»ها در دولت جدید در ابتدای راه هستند چرا که همه آنها تعطیل شدند و بعد از مدت‌ها دوباره جان گرفتند. پس در همین ابتدای راه طبیعی است که مشکلاتی وجود داشته باشد. شما به‌عنوان یک فعال محیط‌زیست مهم‌ترین مشکل این «ان‌جی‌او»ها را چه می‌دانید؟
متاسفانه مهم‌ترین مشکل «ان‌جی‌او»ها درحال حاضر این است که نمی‌دانند قرار است چه کاری انجام دهند. مثلا یک گروه از بچه‌های شهر ری می‌آیند پیش من و مشورت می‌خواهند تا یک «ان‌جی‌او» راه بیندازند. وقتی هم که از آنها می‌پرسم درباره چه موضوعی قرار است کمپین راه بیندازید، می‌گویند در مورد هر موضوعی که شد! درواقع خیلی از افرادی که می‌خواهند یک نهاد تاسیس کنند حتی نمی‌دانند به چه بخشی از محیط‌زیست علاقه‌مند هستند. سال‌ها پیش که من در کشور بلغارستان برای اولین بار واژه «ان‌جی‌او» به گوشم خورد معنای این کلمه را متوجه نشدم.
وقتی از یکی از افرادی که آن‌جا بود معنی این کلمه را پرسیدم او توضیح داد که این واژه در ۳ جمله خلاصه می‌شود. درواقع «ان‌جی‌او» یعنی: ما می‌آموزیم، می‌آموزانیم و موعظه نمی‌کنیم. درواقع «ان‌جی‌او»ها کمک دولت هستند و قرار هم نیست با حرف و شعار و موعظه کارشان را پیش ببرند. اما حالا بعد از این همه سال می‌بینم که ما حتی در قدم اول که همان «می‌آموزیم» باشد مشکل داریم و همین باعث شده تا «ان‌جی‌او»های ما آن‌طور که شایسته است کاری نکنند و با آگاهی کارشان را پیش نبرند.
سارا شمیرانی
شهروند
