سازمان‌های مردمی؛ منابع انسانی و تخصص
شهروندان – مهراب شریفی‌سده*:
نهادهای مردمی که در تمامی عرصه‌های جامعه فعالیت دارند در بسیاری از جوامع پیشرفته نقش بسیار کلیدی و تاثیرگذاری را در مسئولیت‌های اجتماعی بردوش دارند. در کشوری همانند ژاپن که بیشترین بحران‌های طبیعی را شاهد است، با حضور بیش از ۶۰ هزار سازمان مردمی تاکنون توانسته است بسیاری از بحران‌های پیش آمده یا حتی در شرف وقوع را مدیریت کند.
نهادهای مردمی که به‌صورت خودجوش از دل جامعه و از بطن اجتماع بیرون می‌آیند، فعالیت‌های بشردوستانه‌ای است که عام‌المنفعه بوده و هیچ‌بار هزینه‌ای برای دولت‌ها ندارند. در جهان توسعه‌یافته در تمامی بخش‌ها از مشارکت آنان به خوبی استفاده می‌شود. در زمانی که اتفاق غیرمنتظره‌ای پیش می‌آید در صورتی که نهادهای مدنی و مردمی به‌طور واقعی فعال باشند، بسیاری از صدمات و اتفاقاتی که در نبود آنها پیش می‌آید، به شدت کاهش می‌یابد، چراکه آنها خود در وسط معرکه و بحران هستند و همواره می‌توانند به صورت عینی آن را لمس کنند و بلافاصله درصدد کمک و یاری برآیند.
برنامه‌های بشردوستانه‌ای که به امداد و نجات و حضور در مکان‌های بحران‌زده ناشی از جنگ و اتفاقات طبیعی می‌پردازد، همیشه مورد توجه ملت‌ها و دولتمردان قرار گرفته است. زیرا در وجود آنها روح اخلاقی و همنوع دوستی موج می‌زند و این روند عاری از هرنوع سیاست‌زدگی پیرامون می‌تواند فضای فعلی را در جهان تلطیف کند. درحال حاضر نهادهای مردمی چون به صورت داوطلبانه به‌وجود می‌آیند، روح جمعی و مشارکت در آنها نهادینه شده و عاری از سیستم بروکراسی و دولتی به خوبی می‌توانند بسیاری از بحران‌ها را بدون جهت‌دهی خاصی به خوبی مدیریت کنند چراکه نقش مهمی در ایجاد ساختارهای زیربنایی دموکراسی برعهده دارند.
خلاقیت و خودباوری از ویژگی‌های این سازمان‌هاست و ظرفیت همکاری و مشارکت آنها در تمامی فضاهای بحران‌زده به‌خوبی ترسیم شده است. باید سازمان‌های دولتی که در بخش رهبری و هدایت بحران‌ها در مواقع ضروری فعالیت دارند، از این نیروی بالقوه به خوبی بهره‌مند شوند و نگاه دولتی از حضور آنها در کنار تشکیلات دولتی که ممکن است جهت‌دار باشد و در برخی مواقع احساس خطر کنند، عوض شود. همچنین مدیران دولتی به حضور همه‌جانبه آنان در کنار سازمان‌های خود پروبال داده و آنان را در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت دهند تا آنان احساس کنند فقط در شرایط بحرانی نیست که به آنها توجه نمی‌شود بلکه در تمامی اوقات حتی برای تصمیم‌گیرهای پیش از بحران نیز به نظرات آنان اهمیت داده می‌شود.
در شرایط کنونی نیاز به حضور مردمی در تمامی بخش‌ها ازجمله معضلات و مشکلات اجتماعی بیش از پیش احساس می‌شود چرا که اگر نهادهای مردمی در این مشکلات مستقیما درگیر شوند جلوی بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی ازجمله اعتیاد یا حتی بزهکارها سد شده و شرایط برای رشد آنها فراهم نمی‌شود. درحال حاضر جمعیت هلال احمر به‌عنوان نهاد غیرانتفاعی و مردمی از این تشکل‌های مدنی می‌تواند بیش از پیش در ساختار خود بهره‌مند شود، زیرا جوانان مشتاق و داوطلبی که دارای تخصص و توانمندی‌های مختلف هستند، آمادگی مشارکت داوطلبانه و با رضایت قلبی را دارند.
در شرایطی که در کشورهای توسعه‌یافته به منابع انسانی متخصص و توانمند بیشتر از پول و سرمایه اهمیت داده می‌شود، می‌توان با تشکیل گروه‌های خودجوش از توانمندی‌های متخصصان در تمامی شغل‌ها استفاده کرد و با تشکیل شوراهای امداد و نجات در تمامی کشور، بهترین راهکار برای حل بحران‌ها را ارایه داد. سازمان‌های دولتی تنها با دادن امتیازات تشویقی ازجمله ایجاد فضای آموزشی و مانورهای همگانی و همچنین تأمین تجهیزات موردنیاز این نهادهای خودجوش می‌توانند در تقویت و شکوفایی آنان به‌عنوان بازوی قدرتمند مردمی برای حل بحران‌ها نهایت استفاده را داشته باشند.
*مشاور امدادونجات مدرس دانشگاه
شهروند
