مشکلات زیست محیطی خوزستان با نگاه ملی رفع می‌شود
شهروندان:
مشکلات آلودگی زیست محیطی در خوزستان از دیرباز تاکنون دارای فرازونشیب های زیادی بوده که رفع آنها به همت مسئولان، همکاری مردم و تأمین بودجه برای اجرای طرح های محیط زیستی نیاز دارد.
چندی پیش آلودگی ناشی از رهاسازی مواد شیمیایی پتروشیمی بندرامام در خورموسی و مرگ ۱۵هزار قطعه ماهی در این منطقه نقل محافل خبری شد. خبری که در کنار جنجال و هیاهوی سازمان‌ها و شرکت‌هایی که به این فاجعه زیست محیطی مرتبط می‌شدند، موضوع آلوده بودن ماهی‌های این منطقه به فلزاتی چون جیوه و سرب را نیز آشکار کرد.
احمدرضا لاهیجان‌زاده، مدیرکل سازمان حفاظت محیط زیست خوزستان در این خصوص عنوان کرده بود ترکیبات جیوه که به همراه پساب پتروشیمی‌ها در خورموسی تخلیه می‌شود، جزو مواد خطرناکی است که ترکیب آن با مواد آلی یکی از سمی‌ترین ترکیبات را ایجاد کرده و در بدن ماهیان و آبزیان ذخیره و وارد چرخه غذایی انسان‌ها می‌شود. موضوع مهمی که ظاهراً سال‌ها از پیگیری آن می‌گذرد اما خبری از اعلام نتیجه نیست!
انجام آزمایش‌ها پشت درهای بسته
به گفته اداره کل شیلات خوزستان، خورموسی از جمله مناطقی است که عمده صید ماهی این استان از آن صورت می‌گیرد. منطقه‌ای که ماهی‌های آن بارها مورد آزمایش قرار گرفته‌اند اما نتیجه این آزمایش‌ها اعلام نشده است.
حسین نوری‌نژاد، معاون سلامت اداره کل دامپزشکی خوزستان در این باره گفت: سازمان دامپزشکی کشور به منظور پیگیری آلوده بودن ماهی‌های موجود در آب‌های این استان از جمله منطقه خورموسی به فلزات سنگین مانند جیوه، از ۳سال گذشته وارد کار شده و تاکنون در این خصوص نمونه‌های زیادی در آزمایشگاه‌های خاص تعیین شده مورد پایش قرار گرفته‌اند.
وی با بیان این که برخی از این نمونه‌ها برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه‌های خارج از کشور ارسال شده،اضافه کرد: متأسفانه هنوز پاسخ مشخصی از سوی این آزمایشگاه‌ها ارائه نشده و این موضوع به منظور تأیید یا رد در حال پیگیری است.
بررسی‌های دقیق آلوده بودن ماهی‌ها
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی خوزستان در مورد علت تأخیر در اعلام نتیجه نهایی، اظهار داشت: اعلام نتیجه قطعی در خصوص آلوده بودن ماهی‌ها نیازمند بررسی‌های دقیق بوده که در حال انجام است.
اداره کل سازمان حفاظت محیط زیست خوزستان نیز به عنوان یکی از ضلع‌های پیگیری آلودگی ماهی‌ها مدت‌ها است زنگ خطر این موضوع را به صدا درآورده است.
احمدرضا لاهیجان‌زاده، مدیرکل سازمان حفاظت محیط زیست خوزستان نیز در این خصوص بیان کرد: خورموسی از کانون‌های مشکوک به آلودگی است.
در مجموع ۱۹ واحد پتروشیمی در آن منطقه وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به پتروشیمی بندرامام، فارابی و رازی اشاره کرد. بخشی از پساب این واحدها در مجموعه‌ای به نام فجر تصفیه شده و وارد خور می‌شود. همچنین بخش دیگری از این پساب‌ها مانند پساب‌های پتروشیمی بندرامام که بزرگترین پتروشیمی کشور و خاورمیانه است نیز بدون تصفیه وارد خور می‌شود و از این رو این احتمال وجود دارد که ماهی‌های این منطقه آلوده باشند.
وی ادامه داد: جهاد کشاورزی و دامپزشکی ۲سازمان مسئول به منظور نظارت بر سلامت غذایی جامعه هستند و از لحاظ قانونی تعیین وجود آلودگی در ماهی‌ها از وظایف سازمان دامپزشکی این استان و دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز است. با توجه به آلودگی‌های موجود در آن محیط، احتمال آلوده بودن ماهی‌های منطقه خورموسی بالاست.
ورود پسماند و فاضلاب شهری و صنعتی به رودخانه کارون
لاهیجان‌زاده اظهارداشت: ماهی آبزی‌ای است که اگر میزان آلودگی آب منجر به مرگ آن نشود، آن را در خود ذخیره کرده و بی‌شک پس از صید آن را وارد چرخه غذایی انسان‌ها می‌کند. باید توجه داشت تجمع آلاینده‌ها در ماهی‌های بزرگ بیشتراست.با توجه به حساسیت موضوع،طرحی بادامپزشکی خوزستان آغاز شده و نمونه‌برداری از ماهی‌ها در حال انجام است.
در این نمونه‌برداری میزان وجود آلاینده‌هایی چون جیوه، کادیوم، سرب و ارسنیک اندازه‌گیری می‌شود. در صورتی که نتایج این تحقیقات مثبت اعلام شود، ممنوعیت صید ماهی در آن منطقه اعلام خواهد شد.
برخی کارشناسان بر این باورند، با توجه به ورود پسماند و فاضلاب شهری و صنعتی به رودخانه کارون، تجمع آبزیان در محل ورود این فاضلاب‌ها بیشتر بوده و متأسفانه ماهیگیران در این محل‌ها فعالیت بیشتری دارند، از این رو ماهی‌های صید شده آلوده و ناسالم بوده و برای سلامتی خطرناک است.
تحقیقات صورت گرفته از سوی دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز در مورد اندازه‌گیری فلزات سنگین و «سیانید» در رسوب آب و ماهیان رودخانه‌های دز و کارون نشان می‌دهد میزان کادیوم و سیانید در فصول اندازه‌گیری شده پایین‌تر از حد استاندارد مجاز بوده، اما میزان سرب در بیشتر ایستگاه‌ها و فصول بالاتر از حد استاندارد گزارش شده است.
این گزارش می‌افزاید، میزان «ارسنیک» در ۲۵درصد موارد اندازه‌گیری بالاتر از حد مجاز و در برخی ایستگاه‌ها تا ۲۰ برابر حد مجاز افزایش را نشان می‌دهد. میزان جیوه در فصل‌های بهار، تابستان و زمستان نیز بدون استثنا در همه ایستگاه‌ها بالا بوده و تا ۴۰ برابر حد مجاز رسیده است.
بر اساس تحقیقات صورت گرفته از سوی این دانشگاه، آلودگی سرب در ۴ ایستگاه خورموسی نیز ۱/۱ میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن خشک رسوب است که براساس تفاهمنامه‌های موجود، حد آلودگی خطرناک شناخته شده بنابراین آلودگی شدید رسوبات به جیوه در این منطقه نیازمند توجه و رفع مشکل است.این تحقیقات نشان می‌دهد که آلودگی ناشی از کادیوم در ایستگاه‌های مورد اندازه‌گیری خورموسی ۵ میلی‌گرم بر کیلوگرم بوده و زیاد گزارش شده است. درمورد نیکل نیز این ماده در همه فصول بالاتر از حد مجاز بوده که نشان‌دهنده میزان بالای آلودگی نفتی در این منطقه است.
با توجه به ارائه چنین اطلاعاتی از سوی دانشگاه جندی‌شاپور اهواز پر واضح است منطقه خورموسی در خوزستان که ازجمله مناطق عمده صید ماهی در این استان به شمار می‌رود، با آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از ورود فلزات سنگینی مانند جیوه، سرب، کادیوم، نیکل و سلینیوم مواجه است که بی‌شک آبزیان این منطقه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.به نظر می‌رسد، ارائه پاسخی مشخص به اذهان عمومی از سوی متولیان پیچیده و غیرممکن نیست.
اهواز – زهرا کاظمی‌منش
ایران
