تاریخ انتشار : دوشنبه ۲۸ بهمن ۱۳۹۲ زمان انتشار : ۰۷:۱۷

شهروندان – فریده غیرت*:
نگاه جامعه ایرانی به زن در گذر تاریخ همواره یک نگاه مذهبی بوده. جامعه‌یی که در قبل از انقلاب نیز یک جامعه مذهبی به شمار می‌آمده و مقید به اجرای تکالیف مذهبی. قانون دوران سلطنت نیز با آنکه خبری از حکومت اسلامی نبود اما منطبق بر قوانین اسلامی بود و قانون خانواده‌اش نیز همچنین.

اصولا در ایران همواره قانون مدنی ریشه در فقه اسلام داشت و دارد. اما با بروز انقلاب و ایجاد حکومت اسلامی قوانین در جهت اسلامی‌تر شدن پیش رفت. قوانینی که فارغ از مترقی بودن یا عقب مانده بودن، خیلی از مواردش خوب و قابل استفاده است.

اما مساله این است که سرعت حرکت زنان و رشد و پیشرفت‌شان در بعد از انقلاب بسیار بالا بوده و قوانین متناسب با این سرعت بالا رشد نکرده است. تغییر قوانین و مترقی کردن شان در ایران کند بوده و مطابق با خواست جامعه مدرن شده ایرانی نبوده است. عدم تغییر قوانین در ایران شاید ناشی از یک تعصب شدید باشد که تصور می‌کند حقوق زنان با مسائل دینی تضاد دارد درحالی که بنابه اعتقاد بسیاری از علمای دینی و دین پژوهان تغییراتی که بعضا برای اصلاح حقوق زنان در قانون ایجاد شد کمترین برخورد را با دین و مذهب داشت.

از این رو معتقدم که باید برای نو کردن قوانین ابتدا نظر علمای دینی را جلب کرد. به عنوان تجربه شخصی در چند مورد دست به این مهم زدم و پاسخ مناسب و راهگشایی نیز دریافت کردم اما این برخورد یک کار فردی بوده و برای نوکردن قوانین با کمک علما باید اجماعی بزرگ شکل بگیرد. بسیاری از علمای دین نظرات مدرن و جالبی در حوزه زنان و خانواده دارند که در احقاق حقوق زنان می‌تواند کمک حال و یاور مناسبی باشد زیرا اسلام واقعی دینی است بدون سختگیری و پیراسته که می‌تواند خود را با معیارهای مدرن منطبق سازد.

از این رو باور دارم که موافقان محدودیت اسلام برای زنان فاقد آگاهی لازم در حوزه دین هستند. آنهایی که معتقدند در اسلام حقوق زن و مرد برابر نیست باید بدون تعصب به اسلام و آرای فقها و علمای دینی نگاه کنند و بدانند که اگر اسلام واقعی در جامعه پیاده شود تفاوتی بین زن و مرد قایل نمی‌شود زیرا در قرآن آمده که آنان که نزد خداوند عزیزترند پرهیزکارانند. در قرآن به جنسیت انسان‌ها اشاره نشده که کدام‌شان در نزد خداوند عزیزتر هستند. بنده با نگاه جدایی افکن نسبت به زن و مرد مخالفم و این‌گونه نیست که مرد باید حق زن را به زن بدهد بلکه این حق در دین نیز وجود دارد و باید در جامعه نیز جاری و ساری شود.

علاوه بر قانون، جامعه ایرانی نیز متاثر از دین است. جامعه‌یی که مذهب در عمق وجودش ریشه دارد و جزیی لاینفک از آن است. لطیفه‌یی عامیانه هست که می‌گوید روزی یک میسیونر خارجی برای تبلیغ مسیحیت به ایران آمد. بعد از ۱۰ جلسه که از مسیحیت گفت ختم جلسات را اعلام کرد که به یکباره مردم بلند شدند و صلوات فرستادند. این حکایت شاید ساخته و پرداخته ذهن لطیف ایرانی باشد اما واقعیت مهمی را در خود نهان دارد و آن عمیق بودن اعتقادات مذهبی در جامعه ایرانی است.

بنابراین این رویکرد که مذهب از جامعه کنار گذاشته شود و قواعد مدرنیته جایش را بگیرد نه شدنی است و نه به صلاح جامعه. همان‌طور که سد بستن جلوی مدرنیته نیز اشتباه است. راه درست آن است که تلفیقی از سنت و مدرنیته داشته باشیم. براین اساس جامعه باید راه اصلاح را پیدا کند. عالمان و جامعه شناسان ایرانی برای مدرن کردن و توسعه کشور باید ابتدا بافت سنتی جامعه را به درستی بشناسند و به‌گونه‌یی غیربرخورنده با دنیای مدرن منطبق سازند.

در این راه هم اندیشی روحانیون و روشنفکران از اهمیت بسزایی برخوردار است زیرا جامعه ایرانی جامعه‌یی است که برای روحانیت احترام بالایی قایل است و روحانیون در خاطره و ذهن تک تک ایرانیان جایگاه مهمی دارند. بنده به عنوان یک زن تحصیلکرده از خانواده‌یی فرهنگی بچگی هایم با روضه امام حسین(ع) گره خورده است. از این رو است که باید به درستی جامعه را شناخت و براساس ویژگی‌های این جامعه تصمیم گرفت.

در مجموع برای ارتقای جایگاه زنان در جامعه بهترین راهکار ایجاد ارتباط و فضای بحث و مباحثه بین علمای دینی و روشنفکران و متفکران کشور است. اگر این دو قشر با یکدیگر در ارتباط باشند فواید زیادی برای جامعه و کشور خواهند داشت اما اگر از یکدیگر جدا باشند مطمئن باشید نوسازی در کشور و به ویژه در حقوق زنان میسر نخواهد بود.

 *حقوقدان

اعتماد