انتقال پایتخت، گره‌ای روی گره‌هاست
شهروندان:
تا همین یک سال پیش، انتقال پایتخت یک موضوع کارشناسی و بحث علمی و سیاسی بود، اما حالا که این طرح به قانون تبدیل شده‌است، باید بیشتر جدی گرفته شود. زیرا سخنگوی کمیسیون شوراهای مجلس اعلام کرد که «کمیته انتقال پایتخت در وزارت کشور و با ریاست وزیر کشور تشکیل شده است.»
به گفته دخیل‌عباس زارع‌زاده مهریزی، این کمیسیون و وزارت کشور، ۲ سال مهلت دارد تا نسبت به جانمایی پایتخت جدید اقدام کند. وجود این تلاش‌ها همچنان سوال این است که آیا پایتختی به نام تهران، قابل انتقال است؟ آیا می‌توان اداره‌ها، وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، وزرا و کارمندان را مجاب کرد که دستگا‌ه‌های عریض و طویل خود در کلانشهر تهران را رها کنند و به شهری دیگر بروند؟ حتی اگر در خوشبینانه‌ترین حالت، این اتفاق هم بیفتد، باز باید پرسید آیا وضع تهران بهتر می‌شود و این شهر از شر مشکلات خود رها می‌شود؟
ریشه در معضلات
انتقال پایتخت وقتی به قانون تبدیل شد که مسئولان و نمایندگان مجلس به این نتیجه رسیدند که نمی‌توانند حریف مشکلات این شهر شوند. تا همین سال پیش، نه مشکل آلودگی این شهر چاره داشت، نه ترافیکش و نه جمعیت رو به افزایشش. از این رو چاره را در این دیدند که خود پایتخت را منتقل کنند، وقتی نمی‌توانند گره‌ای از مشکلات عدیده این کلانشهر بگشایند. اما در همین شرایط هم، بسیاری معتقدند که موضوع انتقال، بیشتر به یک سنگ بزرگ می‌ماند، به علامت نزدن و انتقال پایتخت، به نوبه خود گره‌ای بر گره‌های این شهر و کشور می‌افزاید. مهرداد بائوج لاهوتی، عضو فراکسیون مدیریت شهری مجلس از جمله همین افراد است.
وی در این باره گفت: می‌توان خدماتی که در تهران متمرکز شده است را از این شهر منتقل کرد، اما انتقال پایتخت با این هزینه نشدنی است. مطرح شدن این بحث با این مسائلی که وجود دارد، باعث افزوده‌شدن گره‌ای روی گره‌های دیگر می‌شود.
وضع تهران خوب است
انتقال پایتخت، نیازمند شرایط ایده‌آل است، شرایطی که کشور و تهران، مشکل دیگری نداشته باشند و بتوان همه ظرفیت‌ها را معطوف این هدف کرد. اما اکنون وضعیت کشور نه تنها ایده‌آل نیست، بلکه نزدیک به بحران نیز هست. لاهوتی در این باره افزود: «انتقال پایتخت در یک شرایط ایده‌آل، فکر بدی نیست و شدنی است. اما اکنون با شهری مواجه هستیم که از بسیاری جهات یکی از پایتخت‌های خوب، تهران است. تهران از نظر شهرسازی، نظافت، خدمات شهری و فضای سبز یکی از پایتخت‌های خوب دنیاست. اما دو مشکل در تهران داریم که به هم ربط دارند: یکی ترافیک و دیگری بحث حمل‌ونقل و آلودگی هواست.»
نماینده مردم لاهیجان در مجلس تصریح کرد: «سوال من از کسانی که می‌خواهند این کار را انجام بدهند این است که آیا شهری که می‌خواهیم بسازیم ظرفیت یک میلیون نفر جمعیت را دارد و اگر این جمعیت یعنی افراد خاص از تهران بروند، مشکل تهران حل می‌شود و آیا هجوم دوباره‌ای به منطقه جدید نخواهیم داشت؟» وی افزود: «نکته دوم این است اکنون که دولتمردان بالای سر تهران هستند، ما نگران زلزله شهر تهران، آلودگی هوا و ترافیک آن هستیم. آیا در صورت انتقال پایتخت، باید تهران را به حال خود رها کرد؟ اعتقاد من این است که به جای انتقال باید روی اصلاح وضعیت فکر کرد.»
تهران اصلاح‌پذیر است؟
بسیاری از مشکلاتی که اکنون تهران با آن دست به گریبان است، ناشی از تمرکز شدید ثروت، خدمات، فرصت‌های شغلی و زندگی در این شهر است. این امور باعث افزایش جمعیت آن و در نتیجه افزایش مشکلات شده است. برپایه همین مقدمه است که لاهوتی می‌گوید می‌توان روی اصلاح وضعیت تمرکز کرد، به جای اینکه به انتقال فکر کنیم.
وی در این باره گفت: «می‌توان وضعیت تهران را اصلاح کرد. ما دراستان‌های دیگر شغل ایجاد نمی‌کنیم، اما می‌خواهیم که کسی به تهران نیاید. اشتغال و خدمات را در استان‌ها ایجاد نمی‌کنیم، اما انتظار داریم که کسی برای رفع نیازهای درمانی خود به تهران نیاید. هنوز تمام وابستگی‌های اداری کشور به شهر تهران است و موضوع تمرکززدایی هنوز به سرانجام نرسیده است. روزانه افراد زیادی برای انجام کارهای خود به تهران می‌آیند و هنوز کارخانه‌های زیادی در اطراف شهر ساخته می‌شود.»
هزینه‌های انتقال
گذشته از شدن یا نشدن انتقال، هزینه‌های این امر نیز نیازمند توجه جدی است. اکنون طرح‌های عمرانی نیمه‌تمام بسیاری در کشور وجود دارند که هزینه‌های زیادی را صرف خود کرده‌اند. در این صورت، آیا دولت این‌قدر اعتبار و درآمد دارد که بتواند هزینه انتقال پایتخت را تامین کند؟ لاهوتی در این باره نیز معتقد است: «انتقال پایتخت کار سختی است و برخی جاها نیز این کار را کردند. اما اکنون که سالانه به ۲۰ هزار میلیارد تومان اعتبار عمرانی نیاز داریم و ۳ هزار پروژه نیمه‌تمام در کشور وجود دارد که امروز برای اتمام آن به ۴۰۰ هزار میلیاردتومان هزینه نیاز است، و اگر برآورد ریالی آن تغییر نکند، ۲۰ سال طول می‌کشد که این طرح‌ها به سرانجام برسد. در این شرایط، آیا می‌شود روی انتقال پایتخت کار کرد؟»
با توجه به شرایط ترسیم شده از سوی لاهوتی، سوال دیگراین است که چه باید کرد؟ وی در پاسخ به این سوال تصریح کرد: «به جای این کار باید روی متروی تهران تمرکز کرد که از سال ۵۳ کار آن آغاز شد و متوسط سالی ۳ کیلومتر ساخته می‌شود. قرار بود ۷۰ درصد جابجایی‌ها با مترو انجام شود و دولت باید به جای انتقال پایتخت به توسعه متروی تهران کمک کند تا مردم از خودروی شخصی استفاده نکنند.»
این عضو فراکسیون مدیریت شهری ادامه داد: «باید بستر و نگاه را به سمت اصلاح وضع موجود برد. براساس طرحی که در مجلس تصویب شد، باید شورایی درباره «انتقال و اصلاح پایتخت» تشکیل شود. ممکن است شورا روی اصلاح پایتخت فکر کند، اما هیچ وقت نگفتیم که شورا حتما باید روی انتقال تمرکز کند. طراحان طرح ابتدا روی بحث انتقال تمرکز کرده بودند که در صحن مجلس به انتقال و اصلاح پایتخت تغییر کرد و تصویب شد.»
اما و اگر
لاهوتی معتقد است: «اگر در یک شرایط ایده‌آل و وضع مالی خوب بودیم، می‌شد روی موضوع فکر کرد و امکان آن وجود داشت. اما در این شرایط به جای اینکه اختیارات را روی استان‌ها متمرکز کنیم و کارخانه‌ها را روی استان‌ها متمرکز کنیم و بیکاری در استان‌ها را حل کنیم، داریم روی این موضوع فکر می‌کنیم.» وی ادامه داد: «تا این نگاه وجود دارد، در حاشیه پایتخت جدید هم این اتفاقات رخ خواهد داد.»
قانون
