کلید حل بحران کم آبی در دست کشاورزان
شهروندان:
کارشناسان و مسئولان بخش کشاورزی بر این باورند که مقابله با بحران شکننده کم آبی در کشور از جمله فارس علاوه بر تدبیر ملی، فرهنگ‌سازی و گذر از شیوه‌های سنتی کشاورزی به صنعتی نیازمند پذیرش همکاری از سوی کشاورزان و همت آنان برای بهبود عملکرد است.
برخی از این کارشناسنان در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما افزودند: کشاورزان باید به مزیت سامانه‌های نوین آبیاری، تسطیح لیزری و رعایت الگوی کشت آشنا شوند تا بتوان از عوارض بحران کم آبی کاست.
بهینه‌سازی سامانه کشاورزی
محمد مهدی قاسمی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی فارس گفت: اعتبارات آبیاری نوین برای بخش کشاورزی فارس محدودیتی ندارد و تا هر میزان که کشاورزان اراده به اجرای این سامانه در مزارع کنند در اختیار آنان قرار می‌گیرد.
قاسمی اظهار داشت: به منظور بهینه‌سازی سامانه کشاورزی و جلوگیری از بحران خشکسالی، دولت سقف بهره‌گیری از تسهیلات آبیاری‌های نوین در فارس را باز گذاشته است. کشاورزان برای دریافت تسهیلات و یارانه بلاعوض دولتی می‌توانند ضمن ثبت‌نام اینترنتی در سایت نوین آبیاری از ۴۰ میلیون ریال یارانه مستقیم دولتی جهت آبیاری بارانی و ۵۶ میلیون ریال برای اجرای سامانه آبیاری موضعی به ازای هر هکتار بهره‌مند شوند.
وی اضافه کرد: محققین فارس موفق به اختراع و راه‌اندازی سامانه برنامه‌ریزی آبیاری هوشمند شده‌اند که به کارگیری آن در مزارع در صرفه‌جویی و مدیریت آب اثرگذار است.
بحران آب در بخش کشاورزی
حمید زارع قنات نویی، مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی جهاد کشاورزی فارس گفت: عمده‌ترین چالش فارس مانند اغلب استان‌های کشور، بحران آب است که این مهم در بخش کشاورزی نمود بیشتری دارد.
زارع قنات نویی با اشاره به اینکه کم آبی معضل ملی است و ایجاد راهکارها و مدیریت منابع نیاز به تدبیر و عزم ملی دارد، ادامه داد: فارس در زمینه آب زراعی وضعیت نگران‌کننده‌ای دارد و اغلب دشت‌های حاصلخیز فارس با بیلان منفی سفره‌های آب زیرزمین مواجه هستند.
به گفته وی، فارس یک سوم متوسط بارندگی دنیا را دریافت می‌کند در حالی که میزان تبخیر در این استان ۳ برابر نرم دنیاست و مصرف آب این استان ۷۵ درصد از منابع زیرزمینی بهره می‌گیرد. سفره آب‌های زیرزمینی فارس هر سال افت بیشتری پیدا می‌کند در حالی که این منابع تجدید پذیر نیستند، لذا مقابله با این بحران نیاز به بهره‌گیری از راهکارهای علمی و تجربه شده دارد.
وی فرهنگ‌سازی و ترویج تحقیقات کاربردی، ساماندهی و کنترل چاه‌های غیر مجاز و برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و پوشش مسیرهای انتقال آب را از راهکارهای مهم در شرایط موجود کم آبی عنوان کرد.
زارع قنات نویی، آبخیزداری، حفظ، احیا و توسعه منابع طبیعی، آبخوان‌داری و اجرای الگوی کشت را در بهره‌وری بیشتر از منابع آب و خاک استان اثرگذار دانست. منابع آب و خاک این استان در عمل در اختیار ۲۷۰هزار بهره بردار بخش خصوصی است که تولید محصولات کشاورزی را در اختیار دارند.
تسطیح لیزری اراضی زراعی
کاظم خسروی، مسئول تجهیز، نوسازی و تسطیح اراضی جهاد کشاورزی فارس نیز گفت: کشاورزی این استان روشی سنت‌گرا دارد و اغلب کشاورزان در برابر نوآوری و پذیرش آن مقاومت دارند. تسطیح لیزری اراضی زراعی موجب افزایش بازدهی آب و توزیع آب در مزارع خواهد شد.
وی ادامه داد: چنانچه یک هکتار از اراضی آبی این استان با سامانه تسطیح لیزری آماده‌سازی شود می‌توان در مصرف ۲۵ درصد از منابع آبی صرفه‌جویی کرد. همچنین تسطیح لیزری اراضی ۲۰ درصد عملکرد محصول در واحد سطح را افزایش می‌دهد.
خسروی بیان کرد: تاکنون ۱۲۵ هزار هکتار از اراضی این استان تسطیح لیزری شده و برای ۱۵۰ هزار هکتار دیگر طرح تجهیز، نوسازی و یکپارچه‌سازی به میزان ۱۲ هزار میلیارد ریال تهیه شده و از محل تسهیلات مالی صندوق توسعه ملی در دست پیگیری است.
توسعه آبیاری تحت فشار
شهرام محمدی، مسئول اداره توسعه آبیاری جهاد کشاورزی فارس هم گفت: اکنون برای بهره‌گیری ۲۲۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی این استان با روش آبیاری تحت فشار برنامه‌ریزی شده است.
محمدی افزود: صرفه‌جویی در مصرف آب، افزایش تولید، افزایش سطح زیرکشت اراضی و بهبود کیفیت تولید از مزایای این نوع آبیاری است.
محمدی خاطرنشان کرد: در شهرستان‌های فارس انواع روش‌های آبیاری تحت فشار اجرا شده، تنها محدودیت این نوع روش، شوری بیش از حد آب و بادخیز بودن برخی از مناطق است.
وی ادامه داد: از محل اعتبارات سال ۹۲، ۱۶۰ میلیارد ریال برای اصلاح روش آبیاری در نظر گرفته شده که به‌دلیل محدودیت زمانی کشاورزان باید برای بهره‌گیری از آن به مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان‌ها مراجعه کنند.
به گفته وی، با مدیریت و بهره‌برداری صحیح از روش‌های آبیاری تحت فشار راندمان بهینه‌سازی مصرف آب در باغ‌ها به ۹۰ درصد و در مزارع به ۷۵ درصد می‌رسد. بنابراین باید پذیرفت که روند استمرار خشکسالی ۷ ساله در فارس اثرات منفی بر سفره های آب زیرزمینی در این استان گذاشته و علاوه بر مشهود شدن کم آبی، برخی از آب‌های موجود هم دچار شوری و غیر قابل استفاده شده‌اند.
کارشناسان، پیشگیری از پیامدهای ناگوار کم آبی و بحران آب در این استان و منطقه را در گرو نظارت‌های جدی و سختگیرانه‌تر توأم با نهادینه شدن فرهنگ مصرف اصولی در سایه گسترده کردن و فراگیری بحث آموزش می‌دانند که متولیان امر در این اقدام پیشگیرانه اهتمام جدی تری ورزند.
زهرا فاضل‌زاده
ایران
