تاریخ انتشار : دوشنبه ۸ اردیبهشت ۱۳۹۳ زمان انتشار : ۲۲:۴۶

شهروندان – حمیدرضا تشیعی*:
ایران در شرایطی واقع شده که 90 درصد از آن در کمربند خشک و نیمه خشک قرار گرفته است. در کنار آن بارندگی در این کشور نیز توزیع یکنواختی ندارد بطوری که از حجم اندک بارندگی در ایران حدود 56 درصد آن تنها در 30 درصد از پهنه کشور رخ می‌دهد.

بدین سبب وضعیت منابع سطحی آب نیز مطلوب ارزیابی نمی‌شود؛ چنان که بیش از ۵۰ درصد حجم سدهای کشور که به آب شرب اختصاص یافته خالی است و حتی در برخی از سدهای کشور نظیر لار این رقم به زیر ۵ درصد می‌رسد که نشان دهنده عادی نبودن وضعیت منابع آبی است. از این رو می‌توان گفت خشکسالی در ایران یک پدیده غیر مترقبه محسوب نمی‌شود چرا که ما در کشوری زندگی می‌کنیم که هر سال میزان بارندگی نسبت به سال قبل رو به کاهش است.

اما این‌که با وجود چنین شرایطی همچنان آب شرب مصرفی مردم کشور تأمین می‌شود مسأله دشواری است که وزارت نیرو برای آن مدام در حال برنامه‌ریزی است. مطابق آمار، ما در ۱۲ کلانشهر کشور دچار بحران آبی هستیم که سبب شده است وزارت نیرو تمام تمرکز خود را در بخش آب، صرف پیدا کردن راهکار تأمین آب اضطراری و مقابله با کمبود منابع آبی مناطق بحرانی نماید و اگرچه دولت نیز توجه ویژه‌ای به این موضوع کرده است و حدود ۳۰۰ میلیارد تومان در اختیار تأمین آب اضطراری شهرهای در معرض خشکسالی قرار داده است اما باید تمهیدات اصولی‌تر و همیاری مردم را نیز چاشنی این اقدام اضطراری کرد.

وزارت نیرو در چنین شرایطی با جلسات متعددی که در زمینه تأمین آب شرب و آب مصرفی کشور برگزار کرده است در نظر دارد برای رفع بحران کم آبی اقدام‌هایی نظیر مدیریت تقاضا،مدیریت فشار در شبکه توزیع،اصلاح و بازسازی شبکه،شناسایی مشترکان پرمصرف و استفاده از سیستم پاداش و تنبیه و همین‌طور افزایش ظرفیت تولید را صورت دهد اما موضوع مهم تری که در بحث عبور از بحران آبی کشور مد نظر وزارت نیرو قرار دارد و باید مردم کشور نیز به آن توجه ویژه‌ای نمایند فرهنگ‌سازی در زمینه مصرف آب و صرفه‌جویی است.

باید مدیریت مصرف آب مانند کشورهای توسعه یافته که اکثراً بر خلاف ایران از منابع آبی کافی بهره‌مند هستند جزئی از فرهنگ مردم کشور شود. مدیریت مصرف می‌تواند به ما در عبور از بحران آبی یاری دهد اما اگر مردم همکاری نکنند وزارت نیرو مجبور خواهد شد که به محدود کردن عرضه آب روی آورد؛ بطوری که اگر ما بتوانیم تنها در تابستان امسال ۱۰ درصد از مصرف آب را کنترل کنیم نیازی به جیره بندی آب نخواهد شد اما اگر صرفه‌جویی صورت نگیرد برنامه‌های وزارت نیرو به سمت مدیریت عرضه پیش خواهد رفت.

با وجود این تمام راهکارهای اضطراری ارائه شده برای تأمین آب مقطعی محسوب می‌شوند و ما نیازمند راهکارهای اصولی‌تر و بلند‌مدت‌تری برای حل معضل آبی کشور هستیم. انتقال آب دریای خزر به کویر مرکزی و مدیریت آب‌های مرزی از این دست برنامه‌ها محسوب می‌شوند ولی اقدام اساسی در زمینه مدیریت منابع آبی، مدیریت مصرف بخصوص در بخش کشاورزی است چراکه حدود ۹۲ درصد از منابع آبی کشور در این بخش مصرف می‌شود و ما می‌توانیم با استفاده از مکانیزم‌های جدید آبیاری میزان مصرف را به حد چشمگیری کاهش دهیم و اگر تنها ۱۰ درصد در مصرف آب بخش کشاورزی صرفه‌جویی شود تمام آب مصرفی بخش شرب تأمین خواهد شد.

به نظر می‌رسد وزارت کشاوزری به عنوان متولی این بخش باید کشاورزی را به سمت مدیریت مصرف آب هدایت کند که البته این اقدام نیاز به تسهیلات ویژه برای تغییر شیوه آبیاری دارد، همکاری بانک‌ها را با وزارت کشاورزی و وزارت نیرو طلب می‌کند.

 *معاون نظارت در بهره‌برداری آبفای کشور

ایران